str137

G. Biriicttfci-GrabowtlMi. Z. Mikulski. H)tłrolnxia ogólno. Warwa w a 2005 ISBN 83 01-145?9-X. V by WN PWN 2005

Wyróżnia się też inne rodzaje opadów w postaci stałej, rzadziej występujące. Osady

Osady są to krople wody lub kryształki lodu powstałe wskutek kondensacji pary wodnej zawartej w powietrzu bezpośrednio na wychłodzonym podłożu, roślinności lub różnych przedmiotach. Postacie osadów to:

-    rosa. osad powstały wskutek wypromieniowania podczas bezchmurnej nocy. Para wodna zawarta w powietrzu ulega kondensacji, osiadając w postaci drobnych kropelek wody na chłodnej powierzchni. Warunkiem koniecznym do wystąpienia rosy są pogodne, bezwietrzne noce i ranki w cieplejszym okresie roku. Rosą nazywa się także warstwę wody, jaka się tworzy na ścianach budynków, cokołach pomników itp., przy napływie ciepłego, wilgotnego powietrza po okresie znacznie chłodniejszej pogody. Ocenia się, że w szerokościach umiarkowanych osad rosy daje średnio rocznie równowartość 10-20 mm opadu, natomiast w strefie międzyzwrotnikowej ta postać opadu tworzy się jeszcze obficiej;

szron (zamróz), osad w postaci lodowych kryształków, często w postaci igiełek. Powstaje w podobnych warunkach jak rosa, tylko przy ujemnej temperaturze powietrza;

sadź (szadź), srebrzystobiały, krystaliczny nalot w postaci łatwo osypujących się igieł utworzony podczas mgły z przechłodzonych kropelek wody (tzn. o temperaturze poniżej 0°C). Sadzią nazywa się także osad lodowych „chorągwi” tworzących się w przechłodzonej mgle przy wietrze; jest to zjawisko częste w górach, gdzie osad lodu może osiągnąć znaczną grubość. Pojawia się w czasie mroźnej pogody, gdy napływ cieplejszego wilgotnego powietrza spowoduje powstanie mgły;

-    gołoledź, gładki, przezroczysty lub matowy osad lodowy występujący na po wierzchni gruntu, gałęziach drzew, dachach itp. w wyniku osiadania mgły lub spadania opadu złożonego z przechłodzonych kropel, które zamarzają na podłożu, albo podczas opadu kropel o temperaturze powyżej 0°C, ale na silnie wyziębione (po znacznych mrozach) podłoże. Grubość warstwy gołoledzi sięga nieraz wielu centymetrów.

1.2. Czynniki wpływające na wielkość opadów

Wielkość opadów atmosferycznych na globie ziemskim zależy od kilku czynników, m.in. od ilości pary wodnej zawartej w powietrzu, a ta maleje wraz ze wzrastającą szerokością geograficzną i w miarę oddalania się od zbiorników wodnych, i od wysokości terenu nad poziomem morza. W rozkładzie opadów na Ziemi zaznacza się zatem wyraźna strefowość (rys. 123); największe roczne sumy opadów są w pasie równikowym, najmniejsze - w obszarach podbiegunowych i pustyniach zwrotnikowych. Strefowość ta jest jednak zakłócona przez rozkład lądów i mórz, ukształtowanie terenu i przeważające kierunki wiatru. Zwykle wraz ze wzrostem odległości od oceanu następuje spadek wilgotności powietrza, a tym samym zmniejszenie wielkości opadów. Wzrost wysokości nad poziomem morza sprzyja kondensacji pary wodnej w pow ietrzu, przeto ogólnie biorąc wraz ze wzniesieniem terenu wzrasta wysokość opadów. Daje się to zauważyć szczególnie w sumach miesięcznych i rocznych, a więc w uogólnionym obrazie ilości opadów.

137

Cl

C

C

CO

co

co

o

©

©

&