strona 6 7

6

działalności związanej z orientacją i poradnictwem zawodowym, gdzie istotną rolę odgrywa odpowiednio sformułowana informacja zawodowa, sformułowana w oparciu o wiedzę z zakresu zawodoznawstwa.

Przedmiotem rozważań uczyniono również rozwój zawodowy człowieka, stymulowaniu którego powinna służyć działalność z zakresu orientacji i poradnictwa zawodowego. Zatem podstawowa wiedza z tego zakresu niezbędna jest przy rozwiązywaniu problemów związanych z przygotowaniem dzieci i młodzieży do świadomego wyboru zawodu, jak również problemów ludzi dorosłych związanych ze zmianą zawodu czy pracy.

Oddzielono zagadnienia związane z orientacją zawodową od problematyki poradnictwa i doradztwa zawodowego. Orientacja zawodowa potraktowana jest szerzej jako działalność różnego typu instytucji i osób związanych z przygotowaniem do wyboru zawodu, zaś poradnictwo i doradztwo zawodowe jako działalność traktowana, co prawda, równorzędnie z orientacją zawodową, ale mająca nieco inny charakter.

Ostatnia część pracy, poświęcona systemowi orientacji i poradnictwa zawodowego w Polsce została zmieniona - zmiany, które zaszły od jej pierwszego wydania spowodowały, że zmienił się też układ instytucji zajmujących się tą działalnością. Należało wziąć także pod uwagę nowe przepisy prawne obowiązujące w tym zakresie.

Autorka zdaje sobie sprawę, że nie uwzględniła być może wszystkich aspektów, które należało uwzględnić przygotowując nowe, drugie zmienione wydanie niniejszej pracy. Dlatego uwagi jej dotyczące proszę kierować do Katedry Pedagogiki Pracy Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy.

Za inspirację i pomoc w przygotowaniu tej publikacji chciałabym podziękować Kierownikowi Katedry Pedagogiki Pracy-prof. dr. hab. Zygmuntowi Wiatro-wskiemu, a także studentom specjalności: edukacja i poradnictwo zawodowe, którzy korzystając z pierwszego wydania formułowali uwagi zachęcające mnie do przygotowania drugiego, zmienionego. Chciałabym również podziękować pracownikom urzędów pracy, którzy pomogli w uzyskaniu materiałów i opracowań potrzebnych przy pisaniu tej pracy.

I. ZAWODOZNAWSTWO A PEDAGOGIKA PRACY I INNE NAUKI O PRACY

1. Istota i zadania ogólne zawodoznawstwa

Pojęcia „zawodoznawstwo” używa się w literaturze przedmiotu w dwóch znaczeniach — szerokim i wąskim. W znaczeniu szerokim zawodoznawstwo traktowane jest jako interdyscyplinarny obszar wiedzy, zlokalizowany na pograniczu nauk społecznych, przyrodniczych i technicznych bądź jako ogół badań nad właściwościami i warunkami wykonywania zawodów, ich historycznym, społecznym i kulturowym znaczeniem, klasyfikacją, statystyką zawodową i ogólnymi problemami wyboru zawodu i przydatności zawodowej.¹ Celem tak określonego znwo-doznawstwa jest gromadzenie interdyscyplinarnej wiedzy o zawodach, badanie i określania przemian zachodzących w strukturze zawodowej społeczeństwa pod wpływem różnorodnych czynników. W znaczeniu wąskim zawodoznawstwo rozumiane jako wiedza o zawodach, ujmowane jest statystycznie jako obejmujące wyniki czynności badawczych i informacje o znanych w społeczeństwie zawodach.

W ujęciach niektórych autorów (T. Nowacki)² zawodoznawstwo traktowane jest jako podstawowe pojęcie, a zarazem podstawowy obszar badawczy pedagogiki pracy. Natomiast Z. Wiatrowski skłonny jest traktować zawodoznawstwo jako dyscyplinę bliską pedagogice pracy, ale nie wchodzącą w jej podstawowy zakres treściowy.'*

Wydaje się, że mimo licznych związków zawodoznawstwa z pedagogiką pracy nie można traktować tej dyscypliny jako jej obszaru badawczego. Zawodoznawstwo będące wiedzą o zawodach stanowi podstawę dla wielu rozstrzygnięć w obrębie pedagogiki pracy, ale z racji swej specyfiki powinno stanowić odrębną dziedzinę naukową, mającą charakter interdyscyplinarny. W zakresie działań związanych z badaniami zawodu i pracy zawodowej występują bowiem elementy takich nauk, jak: socjologia pracy, psychologia pracy, pedagogika pracy czy nauki ekonomiczne i przyrodnicze.

Z socjologią pracy wiążą zawodoznawstwo zagadnienia definicji zawodu i pracy zawodowej, które sformułowane na gruncie socjologii stanowią punkt wyjścia do rozważań zawodoznawczych, u jednocześnie na gruncie zawodoznawstwa można ustalić kiedy układy czynności ludzkich odpowiadają wymaganiom ustalonym dla kategorii zawodu z punktu widzenia socjologicznego. Z kolei przy badaniu czynności roboczych na stanowiskach pracy zawodoznawstwo posługuje