strona8 109

108

nie najważniejszym ogniwem systemu orientacji i poradnictwa zawodowego działającego poza systemem edukacji narodowej.

Placówki służby zdrowia

Podstawowe zadania resortu zdrowia i opieki społecznej w zakresie orientacji i poradnictwa zawodowego dotyczą przede wszystkim badań lekarskich przydatności zawodowej uczniów wszystkich typów szkół, w celu ustalenia przeciwwskazań, a w szczególnie trudnych przypadkach, również wyboru zawodu i dalszej 53

pracy.

Lekarze opiekujący się młodzieżą w szkołach powinni współpracować z pedagogami, psychologami i rodzicami uczniów w procesie przygotowania młodzieży do wyboru zawodu. Istotna jest również współpraca służby zdrowia z poradniami psychologiczno-pedagogicznymi przeprowadzanie badań konsultacyjnych uczniów dla ich potrzeb. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 11 czerwca 1993 roku w sprawie organizacji i zasad działania publicznych poradni psychologiczno-pedagogicznych oraz innych publicznych poradni specjalistycznych — w skład zespołu orzekającego, który m.in. kwulifikuje dzieci niepełnosprawne i przewlekle chore do odpowiednich form kształcenia zawodowego, wchodzi lekarz specjalista określający rodzaj schorzenia.

W 1993 roku ukazało się opracowanie Kwalifikacja zdrowotna młodzieży do zawodu. Materiały pomocnicze dla lekarzy oraz pracowników poradni psychologiczno-pedagogicznych, wydane przez Instytut Matki i Dziecka. Na podstawie informacji uzyskanych od lekarzy szkól zawodowych, własnych doświadczeń w pracy zawodowej pracowników Instytutu Matki i Dziecka oraz Centralnego Ośrodka Metodycznego Poradnictwa Wychowawczo-Zawodowego i obowiązujących przepisów - sporządzono tabele dla około 60 zawodów i grup zawodowych.' Jest to materiał bardzo potrzebny w pracy poradni psychologiczno-pedagogicznych i zespołów orzekających.

Istotną rolę spełnia służba zdrowia w zakresie poradnictwa zawodowego dla inwalidów. Podstawową komórką organizacyjną jest tutaj sekcja rehabilitacji zawodowej w zespole opieki zdrowotnej, która na podstawie orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia, wywiadu z badanym i badań specjalistycznych ustala najbardziej odpowiednią formę przygotowania zawodowego i zatrudnienia.⁵⁶

Jak stwierdza 3. Szajek - rola służby zdrowia w przygotowaniu uczniów do wyboru zawodu i przyszłej pracy oraz w reorientacji zawodowej nie jest w pełni

doceniona przez szkoły, a również i przez samą służbą zdrowia. Wyniki badań przeprowadzonych przez poradnie higieny szkolnej i lekarzy szkół zawodowych wskazują, że bardzo wysoki procent młodzieży przyjmowanej do szkół zawodowych nie był uprzednio badany przez lekarzy i że około 25% uczniów nie powinno podjąć nauki danego zawodu ze względów zdrowotnych. Również badania młodych pracowników w przemyśle - dopiero rozpoczynających pracę zawodową absolwentów szkół zawodowych wykazały, że około 25% z nich zostało ze względu na stan zdrowia nieodpowiednio zakwalifikowanych do zawodu. Nie powinni oni podejmować pracy w swoim wyuczonym za wodzie.^

Na tej podstawie można sformułować wniosek, że są dwa szczególne okresy w rozwoju zawodowym młodzieży, w których przeprowadzane powinny być badania lekarskie pod kątem przydatności zawodowej. Pierwszy z nich to okres, w którym młodzież zamierza rozpocząć naukę w szkole ponadpodstawowej (zawodowej lub ogólnokształcącej), a drugi to końcowy okres tej nauki i wejście młodego człowieka na rynek pracy albo podjęcie studiów wyższych. W pierwszym okresie interwencja lekarza jest koniecznu ze względu na to, że może on przyczynić się do bardziej celowego pokierowania losami zawodowymi ucznia przez pomoc w wyborze zawodu (szkoły) adekwatnego do możliwości psychofizycznych i zdrowotnych ucznia. W drugim etapie lekarze powinni pomóc ocenić przydaność zawodową uczniów kończących szkołę zawodową i doradzać podjęcie pracy optymalnej w określonym zawodzie i odpowiednim stanowisku.

To samo dotyczy uczniów kończących licea ogólnokształcące, wybierających kierunek dalszego kształcenia - również lekarz powinien orzekać na podstawie badań, o przydatności do danego kierunku studiów i przyszłego zawodu.

Badania lekarskie, o czym już wspomniano wcześniej przy omawianiu działalności urzędów pracy, są również istotne w przypadku osób, które chcą lub muszą się przekwalifikować lub też zmienić pracę.

Resort zdrowia i opieki społecznej włącza się również do pracy nad popularyzacją zawodów medycznych przez opracowywanie charakterystyk kwalifikacji zawodów medycznych i materiałów informacyjnych dla potrzeb orientacji i poradnictwa zawodowego. Zajmuje się również doskonaleniem kadr medycznych w zakresie poradnictwa zawodowego. Wszyscy lekarze opiekujący się młodzieżą szkolną i lekarze przemysłowej służby zdrowia powinni być przeszkoleni w zakresie orientacji zawodowej i poradnictwa zawodowego. Działalność w tym zakresie prowadzą:

-Centrum Medyczne Kształcenia Podyplomowego,

-    Instytut Matki i Dziecka,

-    Instytut Medycyny Pracy,