strony22 23

Atrakcyjność danej lokalizacji zależy od stopnia zgodności cech danego terenu z potrzebami, wynikającymi z wymagań zamierzonej funkcji¹. Walory użytkowe terenu nie stanowią wartości obiektywnej. To oznacza, że poszczególne cechy terenu mają zróżnicowaną wartość dla różnych użytkowników, w zależności od charakteru ich działalności. Są tereny bardzo atrakcyjne z jednego punktu widzenia, a zupełnie nieprzydatne do innych funkcji. Zalesione wzgórze odległe od miasta może być np. atrakcyjnym terenem wypoczynkowym, ale nie nadaje się do lokalizacji przemysłu. Z drugiej strony istnieją jednak tereny atrakcyjne z punktu widzenia różnych funkcji, o użytkowanie których mogą współzawodniczyć różnorodni użytkownicy [Regulski 1985], Dzieje się tak szczególnie na obszarach zurbanizowanych. W gospodarce rynkowej wszystkie rodzaje działalności konkurują o przestrzeń miejską. Jedne zajmują tereny o wartości wyższej. Są to zazwyczaj tereny o najwyższej dostępności przestrzennej (na ogól obszary śródmiejskie zajmowane są przez funkcje usługowe). Działalność mniej konkurencyjna znajduje inne dogodne dla siebie lokalizacje, spełniające odpowiednie walor)' użytkowe.

1.4. Czynniki lokalizacji produkcji

Jednostki gospodarcze dążą do znalezienia miejsca, którego walory użytkowe pozwolą im możliwie najlepiej zaspokoić potrzeby związane z ich zamierzoną działalnością. Każda jednostka gospodarcza potrzebuje:

•    właściwie zagospodarowanego miejsca w przestrzeni,

•    niezbędnych środków produkcji do prowadzenia swej działalności,

•    możliwości zbytu wytworzonych produktów (towarów i usług).

Możliwości zapewnienia wyżej wymienionych czynników zależą w dużym stopniu od położenia wybranego miejsca. Każde miejsce przedstawia określone walory użytkowe. Można je podzielić na dwie podstawowe kategorie: walory popytu oraz walory zasobów.

Walory popytu, czyli atrakcyjność danej lokalizacji z punktu widzenia możliwości zbytu wyprodukowanych towarów, informacji czy usług, wyznaczane są przez liczbę konsumentów, ich zdolność nabywczą oraz łączność pomiędzy konsumentami a miejscem danej działalności gospodarczej. Łączność la może być związana albo z koniecznością dostawy towarów do odbiorców, lub też zapewnienia odbiorcom możliwości przybycia do miejsca sprzedaży lub świadczenia usług.

Walory zasobów wynikają z możliwości uzyskania w danym miejscu warunków niezbędnych do określonej działalności. Obejmują one m.in.: teren i jego zagospodarowanie, zasoby pracy, urządzenia techniczne, surowce i materiały, zasoby przyrody, energię.

Walory popytu oraz walory zasobów są zmienne na obszarze kraju, regionów, a nawet wewnątrz poszczególnych miast. Podstawowym więc kryterium decydującym o lokalizacji będzie dla jednostki gospodarczej dążenie do maksymalizacji sumy tych walorów przy zachowaniu ich odpowiedniej struktury [por. Regulski 1985, s. 22-24].

Każdy rodzaj działalności wymaga zróżnicowanego zestawu czynników, tak pod względem ilości i jakości, jak i struktury. Stąd poszczególne walory mają różną wartość dla różnych jednostek gospodarczych. Z punktu widzenia swobody wyboru, określonej zależnością od stopnia powiązania zakładu z czynnikami lokalizacji, można wyróżnić:

a)    lokalizację zdeterminowaną (przymusową albo przesądzoną),

b)    lokalizację związaną (zależną),

i ) lokalizację swobodną(niezwiązaną).

1

Atrakcyjności lokalizacyjnej poświecony jest rozdz. 1.8.