Ustna Polska w oświeceniu, natura i człowiek

DO

ww

J N»M Mł-.rfł I W$|S

(?.-»-n --.'i.-1 , i KMi    i) • Cze*

GO

WSif

hotzia >»iwa Miru>a z v>*jf (|limnmrun<s t «cr.*« peM«*ł» rta U w,) • C,“/ ce£"a

Zadanie 2J.

Troska o Polskę w piśmiennictwie oświecenia. R«Jwł zagadnienie, odwołując się do fragmentu tekstuStanisława Staszica i innych utworówliterackich.

Zadanie S.

Omóss- stosunek człowieka do natury w sztuce i literaturze romantycznej. Zinterpretuj obraz Caspara Dasida Friedricha Węd/uiWcc por.tut morzem ”igly i odwołaj się do wybranych tekstów literackich.

Stanisław Staszic Przestrogi iłfu PoMci (fragmenty)

DO PANÓW

[CZYI I MOŻNOWŁADCÓW]

Powiem, kto mojej Ojczyźnie szkodzi

Z samych panów zguba Polaków. Oni zniszczyli wszystkie uszanowanie dla prawa. Oni. rządowego posłuszeństwa^{1 2 3 4} cierjsscd nic chcąc. bez wykonania zostawali prawo. Oni zupełnie zagubili wyobrażenie sprawiedliwości w umysłach Polaków. Oni prawo zamienili w czczą formalność², która tylko wtenczas ss-aż.ną była. kiedy ptawo ich dumie, łakomstwu i złości służyło. W tym kraju, gdzie prawo narzędziem niecnoty, rzeczpospolita ohywalelów zamienia się sv rzeczposjśoł-.tę łupieżców, zdrajców, kr/ywopr/ysiężców. jurgicllników*. a kończy się na tym. że - od najmniejszego urzędnika az do Tronu - kto się na najwięcej' poważy, ten najwyżej siedzi Kto tu sejmikach uczy obywatela zd rady. podstępów, podłości, gwałtu? - Panowie. Kto niewinną szlachtę⁵, najpoczciwiej i najszczerzej swx>jcj Ojczyźnie życzącą, oizukuje. przekupuje i rozpaja? - Panowie. Kto od wieku robił nieczynną władzę prawodawczą, rwał Sejmy? - Panowie. Kto sądowY magutratury zamienił w targowisko sprawiedliwości albo w plac pijaństwa, przekupstwa, przemocy' - Panowie. Kto koronę przedawał? - Panowie Kto koronę kupował? - Panowie.

Kto wojska obce' do kraju wprowadził? Panowie. [—J

Kto od pewnego czasu, niby to czynność Sejmu powracając, zamienił wołę Narodu⁶ w wolę Dworu Moskiewskiego? Panowie. Kto przedawał Polaków? Panowie. Kto przy rozbiorze kraju brał zagraniczne pensje?' - Panowie Kto na teraźniejszym Sejmie" przeszkadzał do wojska, nie pozwalał na Komisję Wojskową? Panowie.

Tak jest: panowie przyprowadzili kochaną ojczyznę do tego stopnia upadku, słabości i wzgardy, z której ją dzisiaj z taką trudnością - dla przeszkody tychże panów-! sama szlachta dźwiga. Rozpustni, lekkomyślni, chciwi i marnotrawni, dumni l podli, dzielność praw zniszczywszy, na wszystkie namiętności wyuzdani panowie byli w Polsce.

ś. Susik. PrerOryp .Ba i*s‘Ar Ifrj|{mc=<jr). ZaU»J Narodowy im. Ossolińskich. Wrocław JOOł

cCmYoostwwtwsw<«'swnpłw>i z*o. *wu.»kmum ;ts«

etwrąeljwasmtntamiNiwin.*. ta*.

MM

1

i/j,l..s>cz,. posłuszeństwa - praworcądroki

'juigkltnlk sj™ przestarzały okicdflęcT Z-dnfcrza wrry-.r+.-ritn z»«nY >M mianem luig*hmków nazywano takie idtajcńsr odJzjscyth swe usksąi la psciusdzc

'na najwięcej - na najwięksre zbrodnie

‘nkwinną szlachtę • utywame p»rct veipclrJw3niCją<erodn!r}'mjgtM.lie (?otoccy.Oa«rc«y*cy. Kadr noHowel omarmcc-wj criazhry jako nirzędzii swe) prywaty

'wciskaobce - osuimoCrazioryscy w 1764 r

'nie Narodu - poer<ie« Osnnryity w czasie bezkrólewi! >• I7M r. rawljz\- v >.si<ird(ru-ę r pornosa wojsk rosyjskkKeo Rosja wm-skala

Zagraniczne pens* w crassc Sejmu PodzisWejo największym prachupsiWYni rastynętl Adam Pewuftsk.

2

kasztelan tnicńdo. RiJiiwill. uonkińl niebył bez skanr:

3

'(ci tcrzżeirj.zym Sejmie - Slas/a SC iikwc- mad lv* i<ądj IjfoSuijmp) lYaoskieis- !klśiy «o sUOnę INpuiaeraniii

4

Wtykowego skk-cA się Jepwro po dhi/Mjm wahania). prymasa Aiuaiotołacgo i biskupa S^sjUr.sloejso, mru

5

p i/ó. iwnwy oddiius władzy rud wistem sejmowej Komryt Winkom* nk należeli <J> nitprtcirtcfliyih rtsłów