Wspomnienia o Sokratesie5

222 Wspomnienia o Sokratesie IV 6

nie sądzi chyba, że inaczej trzeba czynić, niż w ten właśnie sposób, jaki jemu wydaje się właściwy?

—    Oczywiście, że tylko w ten sposób.

—    A czy istnieje w ogóle człowiek, który by czcił bogów w inny sposób, niż sądzi, że czcić ich należy?

—    Nie przypuszczam — odpowiedział Eutydem.

—    Kto więc zna prawa dotyczące czci bogów, ten z pewnością oddaje cześć bogom w ten sposób, jaki zalecają te prawa?

—    Oczywiście.

—    Kto zatem czci bogów w sposób zalecony przez prawa, ten czci ich jak należy?

—    Nie inaczej — przytaknął Eutydem.

—    Kto zaś czci bogów tak, jak należy, ten jest pobożny?

—    Na pewno!

—    Zatem przyjmiemy może tę definicję, że kto zna prawa w przedmiocie oddawania czci bogom, ten dopiero jest naprawdę pobożny?

—    Tak właśnie śmiem sądzić — potwierdził Eutydem.

Sprawiedliwość

5    — Czy w stosunku do ludzi każdemu wolno tak

postępować, jak mu się podoba?

—    W żadnym wypadku — brzmiała odpowiedź — ale i tutaj znajduje zastosowanie ta sama zasada: kto wie, jakie są prawa, według których należy układać swój stosunek do ludzi, ten jest prawym człowiekiem.

—    Kto więc według tych praw postępuje z innymi, ten postępuje tak, jak należy?

—    Nie inaczej — brzmiała odpowiedź.

—    Kto zatem — pytał Sokrates — postępuje z innymi, jak należy, ten również przykładnie spełnia powinności człowieka?

—    Z pewnością tak.

—    Kto zaś posłuszny jest prawom, ten działa zgodnie z nakazem sprawiedliwości?

—    Jak najbardziej! — była odpowiedź.

—    Co to jest sprawiedliwość, wiesz już zapewne?

—    Oczywiście. To wszystko, .co nakazują prawa..

—    Kto więc czyni to, co nakazują prawa, postępuje sprawiedliwie i tak, jak należy?

—    Najzupełniej!

—    Kto zatem czyni to, co jest sprawiedliwe, jest sprawiedliwy?

—    Tak myślę.

—    Sądzisz może, że ktoś posłuszny jest prawom, choć nie wie, co nakazują mu prawa?

—    W żadnym wypadku.

—    A może sądzisz, że niektórzy ludzie wiedzą wprawdzie,. co trzeba czynić, uważają jednak, że nie należy tego czynić?

—    Nie sądzę.

—    Czy znasz ludzi, którzy czynią co innego, niż sądzą, że czynić trzeba?

—    Nie znam.

—    Kto zatem wie, co nakazują mu prawa w stosunku do innych ludzi, ten czyni to, co jest sprawiedliwe?

—    Na pewno.

—    Kto zatem czyni to, co jest sprawiedliwe, jest sprawiedliwy?

—    Któż jeśli nie on miałby nim być, Sokratesie?

—- A więc — zakończył Sokrates — nie popełnimy

z pewnością błędu, przyjmując definicję, że spra-

Pisma Sokratyczne

16