IMAG0863

24 Rozdział 2- Planowanie

wymagają użycia technik wykładowo-wyjaśniających w różnych punktach procesu uczenia się, ale nie mogą one zajmować zbyt wiele czasu lekcypifljjH Można z grubsza zakładać, że wykładanie i wyjaśnianie bez współu^jM uczniów zwykle nie powinno wykraczać poza 10—20% czasu lekcji, przyczyn dla młodszych dzieci może to być bliżej 10%, a dla starszych — bliżej W$3k Jednak nauczyciele często stosują zabiegi, które powodują, że uczniowie {■ siedzą biernie przez cały czas przeznaczony na wykładanie. Zadawanie pytań związanych z tematem lekcji jest jednym ze sposobów wywołania za»> gazowania uczniów.

Dyskusja

Dyskusja polega na zadawaniu pytań, udzielaniu odpowiedzi i wyrażaniu komentarzy zarówno przez nauczyciela, jak i przez uczniów. Ponicwn w trakcie dyskusji ma miejsce otrzymywanie informacji zwrotnych i uco|| niczą w niej uczniowie, można więc zakładać, że jest to skuteczna metoda, uczenia się. To oczekiwanie potwierdzają wyniki badań (McKeachie. 1963; Abercrombie, 1971), Dyskusja stanowi dobry sposób rozpoczynania lub podsumowywania czasu, w którym uczniowie mają się uczyć samodzielnie jest pożyteczna, gdy uczniowie mają rozpracować jakiś skomplikował^ problem. Prawie każda lekcja powinna zawierać elementy dyskusji.

Niezależne studiowanie

Przez ..niezależne studiowanie’* rozumie się wiele różnych zjawisk. W ramach tej metody spotkamy powszechnie występującą sytuację, w której każdy uczeń samodzielnie wykonuje przydzielone zadanie, na przy kład rozwiązywać nie problemu matematycznego czy tłumaczenie fragmentu tekstu ? jednego języka na inny. Ale mianem tej samej metody określimy także całkowicie swobodny wybór własnej działalności ucznia czy niektóre czynności podejmowane w trakcie nauczania początkowego, których cel staje się jasny dopiero po zakończeniu działania. Gdzieś pomiędzy tymi krańcami należy umieścić nauczanie problemowe stosowane przez, nauczycieli nauk przyrodniczych — w tego rodzaju nauczaniu specjalny problem jest przewidziany do rozwiązania, trzeba uwzględnić dostępne środki, ale poza tym istnieje pełna wolność poszukiwania metod rozwiązania problemu. Nauczanie problemowe, mimo że często efektywne, może być bardzo czasochłonne. Wymaga ono od nauczyciela bardzo dobrego przygotowania metodycznego, ponieważ bywa potrzebne łączenie różnych technik, by zrealizować cel nauczania. Stosowanie nauczania problemowego wymaga też od nauczyciela dokładnego planowanie (Perrott i inni, 1977), tak by rzeczywiście powstały warunki samodzielnego badania zjawisk przez pojedynczych uczniów lub małe grupy.

Gage i Berłmer (1975) przedstawiają najczęściej spotykane metody nauczania jako kombinacje wykładów, dyskusji i pracy z uczniem indywidualnym.

W następnych rozdziałach omówimy dokładniej umiejętności nauczycielskie, które grają ważną rotę w tych trzech powszechnie stosowanych strategiach nauczania.

Dodatkowa lektura

Wszechstronne omówienie postępowania i czynności nauczycieli można znaleźć w Pcterson A. D. C. (1966) The Techniąues of Teaching (Techniki nauczania), vol 1. Prunary, vol. 2. Secondary (Szkoła podstawowa. Szkolą średnia), Pergamón Press. London.

Na temat pisania celów nauczania zob. Mager R F. (1962) Preparing Instructional Objeclives (Przygotowanie celów nauczania), Fearon Press, Pało Alto, Całifornia; Popham W. J. i in. (1969) Instructional Objectiees (Cele nauczania). Rand McNally, London.