Img00244

248

Z długich włókien azbestowych wyrabiane są przędze, z których wytwarza się sznury, taśmy i tkaniny. Są one stosunkowo mało wytrzymałe na rozciąganie, ale mogą pracować trwale w temperaturze 150°C (klasa izolacji F). Krótsze włókna azbestowe służą do wyrobu papierów i kartonów. Są one wzmacniane mechanicznie przez zastosowanie odpowiednich syciw z żywic utwardzalnych. Kartony azbestowe stosowane są w grzejnikach elektrycznych jako izolacja elektryczna i cieplna oraz w stycznikach jako przegrody łukoodpome.

Z miału azbestowego wiązanego cementem wytwarza się płyty i rury azbestocementowe (eternitowe). Są one stosunkowo tanie, ale mechanicznie mało wytrzymałe, higroskopijne, o nie najlepszych własnościach izolacyjnych. Stosuje się je na przegrody łukoodpome w celkach rozdzielczych i wyłącznikach powietrznych.

W ostatnich latach wykorzystanie azbestu jest ograniczane z uwagi na dowiedzione działanie rakotwórcze pyłu azbestowego. W zastosowaniach elektroizolacyj-nych zastępowany on jest coraz częściej włóknami szklanymi, mającymi lepsze własności elektryczne, mechaniczne i cieplne.

Szkła

4.81.    Szkła są to ciała o strukturze bezpostaciowej, termoplastyczne (tj. przechodzą ze stanu stałego w płynny, w sposób ciągły bez wyraźnej temperatury topnienia). Otrzymuje się je przez stopienie tlenków różnych metali (Na, K, Ca, Mg, Al, Fe, B itd.) z krzemionką Si0₂ (zwykle w postaci piasku kwarcowego). W zależności od rodzaju i ilości domieszek tlenkowych uzyskuje się bardzo wiele rodzajów szkieł o zróżnicowanych własnościach.

Dodatek tzw. topników w postaci związków metali alkalicznych (sody Na₂C0₃ lub potażu K,C0₃) obniża temperaturę topnienia szkieł. Dodanie tlenku boru B₂0₃, zamiast tlenków sodu i potasu (szkło boro-krzemowe, tzw. pvrex), znacznie zwiększa rezystywność skrośną szkła, podwyższa temperaturę topnienia oraz odporność na nagłe zmiany temperatury (zmniejszenie temperaturowego współczynnika rozszerzalności liniowej).

Szkło tzw. miękkie, łatwo topliwe, zawierające znaczne ilości Na₂0 lub K₂0, ma rezystywność powierzchniową obniżoną do 10⁶...10⁸ £2-m/m. Przyczyną jest tworzenie się na powierzchni szkła warstewki wilgoci o własnościach elektrolitu. Natomiast szkło tzw. twarde, trudno topliwe, z dodatkiem B,0₃, ma rezystywność powierzchniową rzędu 10^ll)...10¹² D-m/m.

W temperaturze pokojowej rezystywność skrośna, w zależności od składu szkła, wynosi 10⁸... 10¹⁵ £2-m. Ze wzrostem temperatury maleje ona szybko, aby osiągnąć wartość 0,1...10 £2-m w stanie stopionym. Jako charakterystyczną dla własności izolacyjnych szkła, podaje się w tablicach temperaturę, w której jego rezystywność skrośna uzyskuje wartość 10⁶ Q■ m. Temperatura taka dla szkieł borokrzemowych wynosi 350...400°C, a dla szkieł sodowo-wapniowych 150...200°C.

4.82.    W elektrotechnice, szkła stosuje się głównie do wyrobu: izolatorów, baniek różnego rodzaju lamp oraz włókien szklanych.