288
5.12. Biorąc pod uwagę nie pojedyncze atomy lub cząstki, lecz skończone objętości badanych substancji, można mówić o sumie wektorowej magnetycznych momentów atomów lub cząstek, czyli o wypadkowym momencie magnetycznym przypadającym na daną objętość. Wypadkowy moment magnetyczny przypadający na jednostkę objętości stanowi tzw. wektor polaryzacji magnetycznej. Określa on stopień uporządkowania dipoli magnetycznych w materiale i definiuje się wzorem
n
E m« (5.12-1)
M = lim —- [Vs/m2]
r-o V
gdzie: n jest liczbą atomów (cząstek) w objętości V substancji, m( - momentem magnetycznym i-tego atomu (cząstki).
Istnieją daleko idące podobieństwa między zachowaniem się dipoli magnetycznych w polu magnetycznym a zachowaniem się dipoli elektrycznych w polu elektrycznym. Polaryzacja magnetyczna, podobnie jak polaryzacja elektryczna w dielektryku, jest to stan, w którym każdemu dowolnie małemu elementowi substancji można przypisać moment dipolowy.
Wektor polaryzacji magnetycznej M jest zależny od natężenia zewnętrznego pola magnetycznego H
M = (5.12-2)
gdzie: p0 jest przenikalnością magnetyczną próżni, p0 = 4n -10 7 [H/m] a ^ -podatnością magnetyczną materiału. Wartości dla ciat dia- i paramagnetycznych są bliskie zeru i niezależne od H. Dla ferromagnetyków natomiast, wartość T|m przyjmuje wartości bardzo duże i jest silnie zależna od wartości H.
Wektor indukcji magnetycznej w próżni określa zależność
B = \i0H [V-s/m2] (5.12-3)
W ośrodku materialnym natomiast
B = \i0H + M = p0(l +rim)tf = pff (5-12-4)
Współczynnik p. jest absolutną przenikalnością magnetyczną
P = Po O + łO = PoPw (5.12-5)
a wielkość pw — względną przenikalnością magnetyczną ośrodka. Stanowi ona jedną ze stałych materiałowych występujących w równaniach Maxwella, charakteryzujących każdy ośrodek.