img033

288 Aneksy. Międzynarodowe organizacje i ugrupowania ( rdarcze...

wzrosnąć gwałtownie na początku lat 90. XX w. wraz z początkiem procesów transformacji systemowej w krajach Europy Środkowej i Wschodniej oraz

byłego ZSRR.

Od drugiej poiowy łat 90. można zaobserwować spadek rozmiarów pomocy technicznej udzielanej krajom transformującym się i towarzyszący temu wzrost znaczenia krajów afrykańskich jako odbiorców pomocy Funduszu. W roku finansowym 2003 na kraje Afryki przypadło 25% pomocy technicznej udzielonej przez Fundusz. Kraje Azji otrzymały 24% pomocy technicznej, kraje Europy — 19%, kraje Ameryki Łacińskiej i Karaibów — 11%, a kraje Bliskiego Wschodu — 9%. Udział wieloregionalnej pomocy technicznej w pomocy technicznej MFW ogółem wyniósł w tym samym roku 12%¹⁰.

W ostatnich latach MFW rozwinął regionalne podejście do dostarczania pomocy. Fundusz prowadzi dwa regionalne centra pomocy technicznej .w regionie Pacyfiku i Karaibów oraz jedno w Afryce Wschodniej.

* * *

MFW — naczelna instytucja monetarna świata — po prawie 60 latach funkcjonowania jest organizacją bardzo różnie postrzeganą przez koła gospodarcze i eksperckie. Większość ekonomistów podziela opinię, że Fundusz odgrywa ważną i pozytywpą rolę w międzynarodowym systemie walutowym i przyczynia się do rozwoju międzynarodowych stosunków ekonomicznych. Nie brakuje jednak słów krytyki względem tej organizacji. Zarzuty padają przede wszystkim w odniesieniu do działalności kredytowej MFW. Wiele kontrowersji wzbudzają programy dostosowawcze uzgadniane z Funduszem przez kraje korzystające z jego pomocy kredytowej. Programom tym zarzuca się zbyt restrykcyjne, monetarystyczne nachylenie, prowadzące w krótkim okresie do znacznych spadków produkcji i poważnych kosztów społecznych. Krytyka działalności kredytowej MFW uległa zaostrzeniu po kryzysach walutowo-fieansowych lat 90. XX w;, kiedy okazało się, że wiele krajów dotkniętych przez kryzysy prowadziło wcześniej popieraną przez Fundusz ii realizowaną nieraz w ramach uzgodnionych z nim programów dostosowawczych politykę prowadzącą do przeszacowania kursów walutowych i zbyt szybkiej liberalizacji obrotów kapitałowych.

Krytycy działalności kredytowej MFW zwracają uwagę na zacieranie się różnic między MFW a Bankiem Światowym. Zarzucają Funduszowi, że dubluje rolę Banku Światowego. Chodzi tutaj m.in. o udzielanie przez MFW krajom o niskim dochodzie preferencyjnych kredytów w ramach udogodnienia PRGF. Kredyty te, klasyfikowane jako oficjalna pomoc rozwojowa, są złamaniem tradycyjnych zasad mówiących o nieudzielaniu przez Fundusz pomocy na cele rozwojowe.

Krytyka nie omija również systemu podejmowania decyzji w MFW. Siła głosów, jaką dysponuje kraj członkowski na forum tej organizacji, zależy od wysokości jego kwoty udziałowej¹¹. Na początku 2004 r. Stany Zjednoczone dysponowały 17,14% łącznej liczby głosów w MFW, a kraje należące do grupy

G-7 miały 45,43% sumy głosów w Funduszu. Koncentracja głosów w rękach krajów uprzemysłowionych daje im możliwość wywierania decydującego wpływu ha kierunki działalności Funduszu.

Przypisy

¹ Na temat przeobrażeń w międzynarodowym systemie walutowym zob. rozdział 9.

¹ Zasady te to; 1) prowadzenie polityki gospodarczej ukierunkowanej na osiągnięcie zrównoważonego wzrostu gospodarczego i stabilnego poziomu cen; 2) dążenie do stabilizacji gospodarczej przez popieranie uporządkowanych warunków gospodarczych i finansowych; 3) powstrzymywanie się od praktyk manipulowania kursem, walutowym i międzynarodowym systemem walutowym w celu osiągnięcia nieuczciwej przewagi konkurencyjnej; 4) stosowanie polityki kursu walutowego zgodnie z wymaganiami określonymi w statucie MFW.

⁸ Na temat kryzysów walutowo-fmansowych zob. podrozdział 6.6.

⁴ APEC (Asia-Pacific Economic Cooperation) — Forom Współpracy Gospodarczej Azji i Pacyfiku — to funkcjonujące od 1989 r. ugrupowanie, którego celem jest promowanie współpracy, wspieranie wzrostu gospodarczego, handlu i przepływu inwestycji w krajach basenu Pacyfiku. Członkami APEC są obecnie 21 kraje.

⁵ Przy obliczaniu wysokości kwot narodowych uwzględnia się takie wskaźniki gospodarcze, jak poziom PKB, wielkość oficjalnych aktywów rezerwowych, przeciętne płatności (wpływy i wypływy) z tytułu transakcji ujmowanych na rachunku bieżącym bilansu płatniczego. Krajowi przystępującemu do MFW jest przydzielana kwota udziałowa o wysokości zbliżonej do wysokości kwoty udziałowej kraju już należącego do MFW o porównywalnej wielkości i cechach gospodarki.

⁶ Obecnie w ramach GAB Fundusz może pożyczać środki od 11 krajów uprzemysłowionych lub ich banków centralnych.

⁷ Obpwiązek uczestnika systemu dostarczenia waluty jest jednak ograniczony do dwukrotności

sumy przydzielonych mu SDR. _ ’

⁸ Należy zauważyć, że wszystkie transakcje wymiany SDR na waluty narodowe, jakie miały miejsce od września 1987 r. do końca 2001 r., odbyły się na mocy dobrowolnych porozumień stron.

⁹ Do 1974 r. jednostka SDR odpowiadała równowartości 0,888671 grama .złota. Na podstawie koszyka walut kurs SDR jest ustalany od 1974 r. AZ do końca 1980 r. koszyk obejmował waluty 16 krajów członkowskich MFW, których udział w światowym handlu wynosił nie mniej niż 1 %. W 1981 r. liczbę walut ograniczono do pięciu. Struktura koszyka jest poddawana przeglądowi co 5 lat.

¹⁰ Rozmiary pomocy mierzone czasem poświęconym na jej dostarczanie.

¹¹ Każdy kraj otrzymuje 250 głosów podstawowych wynikających z samej przynależności do Funduszu plus dodatkowo 1 głos za każde 100 tys. SDR kwoty udziałowej.