img058 (14)

Ify teru kwasowego lub zasadowego. Wprowadzenie zamiast wody odpowiednio dobra-V nego rozpuszczalnika pozwala nie tylko na oznaczenie substandl~rr słabvm-charak-q terze kwasowym lub zasadowym^ £ile także substancji obojętnych w wodzie, które w specjalnie dobranym środowisku niewodnym^og^wyk£Eywac”właśdwości kwasowe lub zasadowe [37, 39, 44],

Klasyczna teoria Arrheniusa dotyczy zachowania się kwasów i zasad w roztworach wodnych i dziś jeszcze stanowi jednoznaczne wytłumaczenie dla procesów zachodzących w tych roztworach. Teoria ta jednakże nie daje dostatecznego wytłumaczenia zjawisk zachodzących w środowisku niewodnym, z powodu odmiennego zachowania się elektrolitów w rozpuszczalnikach o niższej stałej dielektrycznej w porównaniu z wodą. Poznano wiele zjawisk spizecznych z określeniem kwasów i zasad według Arrheniusa. Tak np. mocznik rozpuszczony w wodzie ma charakter obojętny, w ciekłym amoniaku zachowuje się jak kwas, a w bezwodnym kwasie octowym zachowuje się jak zasada; chlorek amonowy, który w roztworze wodnym jest typową solą, w ciekłym amoniaku zachowuje się jak kwas; kwas azotowy w ciekłym fluorowodorze zachowuje się jak zasada itp.

Teoria Bronsteda ogłoszona w 1923 roku wprowadziła pojęcie kwasów i zasad pełniej wyjaśniające ich zachowanie we wszystkich rozpuszczalnikach. Według ) Bronsteda kwasem jest substancja oddająca protony (protonodawca), a^zasadą \ jest substancja przyjmująca je (protonobiorca).

AH A® + H®

H®    +    B    BH®

---

AH    +    B    BH®    + A®

Zasada po przyjęciu protonu staje się kwasem, gdyż jest wówczas zdolna do oddania przyjętego protonu innej zasadzie (np. anionowi powstałemu w wyniku odszczepienia protonu od kwasu). Reakcję polegającą na wymianie protonu między kwasem i zasadą nazwano reakcją protolizy:

kwas,    zasada₂ kwas₂    zasada,

CH3COOH + H₂0    5±H₃0®    + CH3COO©

H₂0    + NH₃    +±NH₄®    + OH®

CH3COOH + NH₃    5±NH₄®    + ch₃coo®

HCI0₄ + CH₃COOH;pł CH₃COOH₂® + CI0₄®

Kwas, i zasada, podobnie jak zasada₂ i kwas₂ stanowią sprzężone z sobą pary.

Powyższe przykłady pozwalają stwierdzić, że kwasy i zasady według Bronsteda nie są substancjami reagującymi z sobą z wydzieleniem cząsteczki wody, lecz są substancjami wzajemnie przechodzącymi w siebie. Ponadto kwasami i zasadami mogą być nie tylko cząsteczki obojętne, ale także jony. Poniżej podano przykłady kationowych i anionowych kwasów i zasad [44],

294