img091 (22)

4)    reakcje postawne i równowagi (stanie na jednej nodze, chodzenie na palcach, piętach, podskakiwanie na jednej nodze);

5)    integracja bilateralna (np. dziecko rysuje jednocześnie dwa okręgi, każdy inną ręką, podskakiwanie na obu nogach);

6)    motoryka palców' i dłoni (np. diadochokineza);

7)    motoryka oczu (śledzenie poruszających się przedmiotów', oczność);

8)    motoryka języka i ust (np. poruszanie językiem pomiędzy kącikami ust, gwizdanie);

9)    współruchy towarzyszące (czy np. podczas liczenia z zamkniętymi i wyciągniętymi rękami, w obrębie dłoni i palców występują współruchy).

Bardzo przydatny w^r planach terapii sensotycznej u dzieci autystycznych jest test J. Ayres, badający oczopląs porotacyjny. SCPRNT — Southern California Postrotary Nystagmus Test jest próbą, którą można określić funkcjonowanie zmysłu równowagi. Próba ta powinna być przeprowadzona w obecności lekarza. Brak lub skrócenie oczopląsu porotacyjnego wskazuje na niedowrażliw^rość zmysłu równowagi (w' terapii powinny być stosowane takie ćwiczenia, które wymagaj ą ułożeń i a głowy w różnych kierunkach). Wydłużony oczopląs porota-cyjny jest natomiast wskaźnikiem nadmiernej wrażliwości zmysłu równowagi (terapię należy rozpocząć od wolnych ruchów' liniowych).

Podstawą diagnozy zaburzeń percepcji zdaniem Delacato (1995) jest wnikliwa obserwacja powtarzających się zachowań dziecka, które wskazują, jakie sfery i w jakim stopniu są zaburzone. Delacato wskazuje, iż najczęściej dzieci autystyczne wy kazują zaburzenia: dotyku, słuchu, wzroku oraz smaku i węchu. Zaburzenia w'e wszystkich tych zakresach mogą polegać na nadwrażliwości (niski próg wrażliwości), niedowrażliwości (wysoki próg wrażliwości) lub „białym szumie” (wytwarzaniu własnych bodźców). Poniższe zestawienie przedstawia najczęściej spotykane przejawy zaburzeń percepcji u dzieci autystycznych.

1. Zmysł dotyku

a)    Nadwrażliwość — dziecko reaguje negatywnie na dotyk ubrania, zmiany temperatury. Nie toleruje doznań bólowych oraz unika wrażeń dotykowych, których sprawcami są inne osoby. Preferuje własny dotyk, delikatny i powtarzający się.

b)    Zbyt mała wrażliwość — nie reaguje na doznania bólowe, często śmieje się po otrzymaniu klapsa. W tej grupie występują zachowania autoagresywne.

2.    Słuch

a)    Nadwrażliwość — dziecko często zatyka uszy lub ignoruje dźwięki (rodzice często podejrzewają u niego głuchotę). Słyszy ciche dźwięki, któiych inni ludzie nie rejestrują. Dzieci z nadwrażliwością słuchową tolerują nawet głośne dźwięki, które same wytwarzają

b)    Niedowrażliwość — dziecku wielką przyjemność sprawiają wszelkie hałasy, do których stara się dotrzeć.

3.    Wzrok

a)    Nadwrażliwość — lubią oglądać bardzo małe przedmioty, unikają jaskrawych kolorów i bły szczących powierzchni. Nic ulegają złudzeniom optycznym.

b)    Niedowrażliwość — wpatrują się w źródło ostrego światła (słońca, żarówki), bawią się dłońmi w polu widzenia, lubią rzucać przedmiotami i obserwować je w locie.

4.    Smak i węch

a)    Nadwrażliwość — dzieci z tą dysfunkcją nie tolerują naturalnych zapachów innych ludzi. Tę nadwrażliwość możemy zaobserwować tuż po urodzeniu, kiedy dziecko nie tolerując ostrego zapachu sutka, nie chce ssać. Dzieci z tym typem dysfunkcji sensorycznej mają bardzo duże kłopoty zjedzeniem, mogą przez lata jeść tylko kilka lub nawet jedną potrawę, gdyż inne potrawy mają zbyt silny smak i zapach.

b)    Niedowrażliwość — dzieci poszukują silnych doznań zapachowych, w skrajnych przypadkach mogą bawić się ekskrementami. Silnej stymulacji smakowej dostarcza jedzenie niejadalnych substancji, np. farb, benzyny itp.