img181 (17)

Czytanie polega na pojmowaniu myśli wyraź nych za pomocą umownych znaków graficznych — syr boli wzrokowych (lub dotykowych w przypadku czyt nia tekstów przez niewidomych), które tworzą tekst¹.

Aby móc odczytać tekst, trzeba:

]) znać symbole i ich funkcje;

2)    umieć odbierać symbole w postaci określonyc mniejszych lub większych całości, układów² zwa nych tekstami, czyli dokonywać syntezy znakó' tworzących odczytywany tekst;

3)    umieć dokonać właściwej interpretacji sensu prze czytanego tekstu, czyli zrozumieć tekst;

4)    umieć zastosować zrozumianą treść tekstu do aktualnych celów i potrzeb.

Proces czytania przebiega różnie w zależności od tego, czy jest to czytanie ciche (czyli bezgłośne), czy głośne.

Czytanie głośne jest procesem dłuższym i bardziej skomplikowanym. Zawsze jest ono poprzedzane bezgłośnym odczytaniem tekstu. Przy czytaniu głośnym występują właściwie dwa procesy: jeden z nich to czytanie wzrokiem, drugi — czytanie głosem, przy czym wzrok obejmuje kolejne partie tekstu znacznie wcześniej, niż zostaną one odczytane głosem. W ten sposób powstaje tzw. rozstęp głosowo-wzrokowy, rosnący wraz z doskonaleniem techniki czytania. Początkowo rozstęp jest minimalny, prawie nieuchwytny — oba procesy (wzrokowy i głosowy) nakładają się na siebie, dopiero uzyskiwanie wprawy w czytaniu zwiększa stopniowo różnicę między odczytaniem wzrokowym a odczytaniem głośnym. Po trzech latach nauki rozstęp głosowo-wzrokowy wynosi przeciętnie około trzech wy-

i;uw, u dzieci zaś kończących szkołę podstawową —

I ilo pięciu wyrazów³.

We wstępnej fazie nauki czytanie głośne jest czyn-im , i,| niezbędną ze względu na sposób poznawania lici, które muszą być przyporządkowane odpowiadają-','in im głoskom, a także ze względu na konieczności

■    kształcenia poprawnej wymowy dźwięków. Dlatego li .• i rozumienie czytanego tekstu związane jest w tej l i. i■ nauki z czytaniem głośnym. W późniejszych fa-/.H li początkowej nauki czytania rozumienie tekstu zali z y w dużej mierze od typu pamięci: jeśli dziecko ma

i.i/.ną pamięć słuchową lub słuchowo-mięśniowo-ru-i In,wo albo mieszaną — słuchowo-wzrokową z przewa-i'.i pamięci słuchowej, wówczas lepsze zapamiętywanie i n-/.umienie treści towarzyszy raczej czytaniu głośnemu Na ogół jednak u znacznej większości dzieci mamy ilu czynienia z pamięcią wzrokową lub jej przewagą w

i....../.anych typach pamięci, co warunkuje zależność

i m umienia treści od czytania cichego. Lepsze zrozumieli m tekstu przy czytaniu cichym wynika m. in. z faktu, /-■ przyja ono większemu skupieniu uwagi na treści, . hm i nu je bowiem zaabsorbowanie akustyczno-artyku-I 11 y jną stroną czytania⁴.

Czytanie głośne znajduje o wiele rzadsze zastosowali u ■ w codziennym życiu iniż ciche: po cichu studiujemy - Ćmią naukowe, czytamy gazety, książki, programy te-iili duć, różne napisy i reklamy uliczne itp. Użyteczność

■    /;>!unia cichego znacznie przewyższa użyteczność czy-

i ..... głośnego i dlatego na ćwiczenia w czytaniu ci-

i li m trzeba przeznaczyć odpowiednio więcej czasu.

'    , lanie głośne w klasie jest dość uciążliwe. Ucznio-

npanowują technikę czytania w bardzo różnym

11

1

   Tekst to ciąg linearny elementów i struktur językowych (fonicznych, morfologicznych, syntaktycznych) tworzący określoną strukturą relacyjną (pozycyjną).

2

   Układ to zbiór elementów (w przypadku czytania: liter 1 innych znaków graficznych, np. interpunkcyjnych) i struktura, czyli sieć sprzężeń relacji między elementami.

3

u nur , ir.ychologla wychowawcza,w zarysie. Warszawa 1938, PWN,

4

i M/iiIm I n. Kobylański Ciche czytanie. Warszawa, wyd. Księgar-lil ■ i Mirliubtk i S-lca, s. 21—JO (sine annoj.