img289 (4)

wiące pod względem treści zamkniętą całość cechuje końcowe obniżenie melodii (np. Już to zrobiłem (J.)). Wznosi się ona natomiast (w przeciwieństwie do hiszpańskiego) wtedy, gdy poszczególne człony wypowiedzi zakładają ciąg dalszy (np. Spotkaliśmy się. (1) Porozmawialiśmy przez chwilę. (|) Umówiliśmy się na następny dzień (f) i więcej już go nie zobaczyłem, (j)).

Zmiany tonu wpływają w sposób oczywisty na komunikatywny aspekt całego zdania (por. np. No tienes mucho tienipo (j) i i No tienes mucho tiempol (|)). Decydują o tym tzw. intonemy (hiszp. tonema), które składają się z ostatniej akcentowanej sylaby grupy wydechowej i następujących po niej sylab nieakcentowanych (w w.w. przykładzie intonemem będzie [tjem-po]).

Jak widzimy, zatem, właśnie melodia mowy odgrywa najważniejszą rolę dla intonacji wypowiedzi, chociaż oczywiście także akcent i pauza mogą wpływać na sens lub styl zdania.

W melodii języka hiszpańskiego wyodrębnia się trzy podstawowe tony: niski (1), średni (2) i wysoki (3). W porównaniu z językiem polskim melodię hiszpańską cechuje przewaga tonów niskich, zwłaszcza w końcowej fazie zdania. To samo można stwierdzić, jeżeli porównamy hiszpański z innymi językami romańskimi. Dotyczy to np. francuskiego, który wykazuje większą, niż hiszpański, tendencję do tonów bardziej wysokich. Warto zauważyć, iż w języku hiszpańskim tony najwyższe (3) służą zazwyczaj do zaprzeczeń lub emfazy (szczególnego podkreślenia).

Wypowiedź może mieć charakter neutralny, ale może być także nacechowana pod względem ekspresyjno-emocjonalnym. W tym celu osoba mówiąca moduluje melodię (jej wahania są o wiele większe, niż w przypadku wypowiedzi neutralnych), ścisza lub wzmacnia glos, przedłuża dźwięki (np. Goool!) itd.

Występujące w trakcie wypowiedzi pauzy oznacza się w sposób dwojaki: przez znak | i przez znak ||. Ten ostatni służy do zaznaczania pauz dłuższych, czyli takich, które w pisowni oznacza się przede wszystkim przez kropkę.

2. Wzory intonacyjne

Przedstawiamy podstawowe wzory intonacyjne języka hiszpańskiego. Nie wyczerpują one oczywiście wszystkich możliwości, ale też nie jest celem niniejszego rozdziału szczegółowy opis intonacji hiszpańskiej, uwzględniający np. dokładne wyniki badań intonogra licznych itd. Dlatego też w rozdziale tym mają miejsce pewne uproszczenia. Dotyczy to, np. pominięcia tzw. pytania względnego (pytający nic wie, jaką odpowiedź otrzyma, hiszp. mterrogación relaliva), którego intonacja niewiele się różni od pytania absolutnego. Także sam podział na intonację oznajmującą, pytającą i wykrzyknikową jest w tym przypadku uproszczeniem z punktu widzenia językoznawczego. Jest on jednak bardziej praktyczny, klarowny i zrozumiały dla większości czytelników.

Opanowanie intonacji hiszpańskiej wymaga oczywiście wielu ćwiczeń i czasu. Tak samo, jak przy wymowie głosek, potrzebna jest tu stała praca z magnetofonem, polegająca na ciągłym słuchaniu i imitacji. Modele intonacyjne przedstawione w tym rozdziale mają zatem charakter niejako wprowadzający.

2.0. Intonacja oznajmująca

(hiszp. entonación enunciativa)

a) Wzory typu (1221 j), (2221 j) bez emfazy:

2 ?

1 r~-=il

Salimos por la mańana. 2 2 2

Dijo que vendria manana.

b) Wzory typu (122 — 122 — 122 1221 J.) lub (222 -> 222 -»

222 —*2221 i), czyli kilka grup wydechowych stanowiących całość pod względem treści:

J__r~2-2—

Entró en el hotel.

2 2