img902

Poza typologią znalazł się język 'publicystyki, który „nie wyróżnia się cechami zupełnie indywidualnymi”¹⁴- Zdaniem A. Furdala, co zresztą nie wynika z jego krzyżowego (podziału, najważniejszymi odmianami współczesnej polszczyzny są: język potoczny, język artystyczny i język naukowy, przy czyim zajmujący centralną pozycję język potoczny występuje w trzech odmianach: w jęzku literackim, języku miejskim, i języku ludowym.

Nowością tej typologii jest zwrócenie uwagi na ważność systemu semantycznego (opierającego się głównie na słownictwie), który stanowi wyróżnik w ramach takich odmian, jak język nauikowy, potoczny i artystyczny. Słusznie podkreśla A. Furdal, iż język ludowy nie jest jednolitą całością, że i w jego obrębie występują języki zawodowe i ję-zyk artystyczny. Zasadniczym brakiem jest natomiast: 1) zatarcie hierarchii ważności danych odmian, 2) pojawienie się zgoła problematycznych odmian, np. język artystyczny literacki mówiony, język potoczny literacki pisany itp., 3) nieuwzględnienie niektórych ważnych odmian, np. języka administracyjnego, który zdaniem A. Furdala nie tworzy odrębnej grupy, bo mieści się w bloku języków zawodowych; w bloku

.    v    ;    ■    \

tym znalazł się także język naukowy, różniąc^ się wieloma cechami od innych języków „zawodowych” miejskich czy wiejskich.

Czwartą z kolei klasyfikację stworzyła Teresa Skubalanka¹^. No-wością gest w niej wprowadzenie terminu „styT\ Objęte nim zostały wszystkie odmiany języka polskiego, łącznie z gwarami. Zdaniem T. Sku-balanki styl należy pojmować jako konkretyzację języka (== lahgue),

inują trzy zasadnicze funkcje: 1) konotacyjna (semantyczna), 2) denotacyjna (funkcja zasięgu, zakresu)) 3) substancjalna /(deter-minacja substancji fonicznej lub graficznej). ■ W klasyfikacji T. Sku-balanka uwzględniła w dużym stopniu badania socjolingwistyczne własne i innych autorów, wprowadziła więc odmiany, których inie było u poprzedników (por. rys. 4).

Do tej propozycji typologicznej będę wracać niejednokrotnie, roz-wijając opis niektórych odmianek języka potocznego, jakie wyodrębniła autorka.

Odrębną typologię zaproponował Walery Pisarek w Encyklopedii wiedzy o języku polskim¹⁶, nie uzasadniając jej obszerniej ze względu na charakter publikacji (por. rys. 5).

¹⁴    A. Furdal: Językoznawstwo otwarte..., s. 182.

¹⁵    T. Skubalanka: Założenia analizy stylistycznej. W: Problemy metodo-logiczne współczesnego literaturoznawstwa, Red. H. Markiewicz i J. Sławiński. Kraków 1976, s. 261.

¹⁶    Encyklopedia wiedzy o języku polskim. Wrocław—Warszawa—Kraków— —Gdańsk 1978, s. 407—408. Por. też W. Pisarek; Retoryka dziennikarska. Kraków 1970, s. 119.