img957

schematy. Ulegał on i ulega nadal przemianom, łatwo uchwytnym, jeśli porówna się np. teksty oficjalnych przemówień z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych, siedemdziesiątych i po 1980 roku. Ostatnie lata przy niosły wiele znaczących zmian, które musimy tutaj zasygnalizować. Po pierwsze: pojawienie się wielu tekstów mówionych, nie czytanych. Po drugie: pojawienie się tekstów konkretnych, z elementami polszczyzny literackiej i potocznej. Po trzecie: pojawienie się tekstów polemicznych, dyskusyjnych, unikających deklaratywnych sformułowań i ogólników, które w latach siedemdziesiątych stanowiły wręcz niezbędny, rytualny składnik każdej oficjalnej wypowiedzi.

Język naukowy

Na temat tej odmiany funkcjonalnej języka ogólnego pisali m.in. Z. Klemensiewicz, H. Karkowska i S. Skorupka, a obszerniej A. Fur-dal i S. Gajda. Wskazali oni na następujące jej cechy: \

1)    istnienie własnego__J§ystemu semantycznego (A. Furdal), a ściślej rzecz biorąc wielóść~tych systemów rozłożonana wielość dyscyplin naukowych, przy czym rysuje się tu wyraźny podział na nauki ścisłe i humanistyczne. Zdaniem A. Furdala cechami tego systemu są: a) rozbudowa stosunku podrzędności między polami semantycznymi znaków, b) względnie regularna hierarchizacja pojęć (redukcja stosunku tożsamości do minimum, unikanie synonimów), c) skłonność do przyswajania obcego słownictwa naukowego, nie obciążonego wieloznacznością, d) tworzenie neologizmów, w tym neosemantyzmów, e) frekwencja znaków dwu- i więcej wyrazowych, w których „mogą być zawarte [...] elementy klasyfikacji naukowej pewnych dziedzin rzeczywistości. Tak np. biologia przestrzega od czasów Linneusza nazw dwuwyrazpwych dla gatunku roślin i zwierząt”³¹, f) zawężenie pól semantycznych wyrazów, g) związana z tymi cechami dążność do jednoznaczności i przejrzystości;

2)    niewielka częstotliwość wszelkiego rodzaju formacji ekspresyw-nych (Z. Klemensiewicz);

3)    skłonność do abstrakcyjności (H. Kurkowska, S. Skorupka), która wynika „z zasadniczej funkcji nauki, dążącej do uogólnień, operującej pojęciami i odwołującej się do rozumu, nie zaś do wyobraźni i uczucia”³²;

4)    tendencja odwrotna, polegająca na konkretyzacji i ścisłości opisów i analiz, zwłaszcza w pracach o charakterze empirycznym;

³¹    A. Furdal: Językoznawstwo otwarte..., s. 161.

³²    H. Kurkowska, S. Skorupka: Stylistyka polska..., s. 271.

73