IMG55 (3)

I też cierpieniem może nie zauważyć pędzącego samocho-I du. Dziecko lękające się samotności, zostawione samo w domu, dopatruje się w przedmiotach zwykłych i znanych czających się złodziei czy też groźnych zjaw.

W zależności od stopnia intensywności emocji ich wpływ na procesy poznawcze jest różny. Można wyróżnić pięć stopni intensywności emocji *. Gdy jest ona blis-ka zeru lub brak jej w ogóle, człowiek kieruje się dochodzącymi do niego informacjami bodźcowymi. Jednakże już na tym poziomie łatwiej odbierane są bodźce mające jakieś znaczenie. Zawierają one bowiem pewien ładunek emocjonalny, dzięki czemu znaczenie to staje się pozytywne lub negatywne. Przy słabym natężeniu emocjonalnym (stopień drugi) procesy poznawcze przebiegają sprawnie, niezależnie od znaku emocji, od tego czy są one dodatnie czy ujemne.

Emocje o średniej sile (stopień trzeci), podlegające w pełni kontroli jednostki, mają wyraźny wpływ na procesy poznawcze. Zmiany owych procesów korespondują z treścią emocji. Na przykład gdy w miarę upływu czasu od zjedzenia posiłku wzrasta emocja głodu, w naszej wyobraźni pojawia się coraz więcej obrazów związanych z jedzeniem i możliwością jego zdobycia. Przeżywanie silnych emocji (stopień czwarty) wiąże się z selekcją czynności poznawczych. Intensywne emocje przybierające postać krótkotrwałych wybuchów (afektów) lub też utrzymujące się dłużej, sprawiają, że nasze spostrzeżenia, wyobrażenia pamięciowe i myśli zostają podporządkowane dominującemu stanowi emocjonalnemu.

Przy silnym stopniu natężenia emocji zdarza się przeciwnie, że w umyśle człowieka powstaje blokada, która uniemożliwia uruchomienie czynności poznawczych. Zjawisko to nosi nazwę obronności perce-pcyjnej. Na tej zasadzie ludzie nadmiernie wygłodzeni unikają niekie-

¹ J. Strelau, A. Jurkowski, Z. Putkiewicz: Podstawy psychologii...

Jw.

15*

Natężenie emocji a procesy poznawcze

227