IMG$81

prędkość krytyczną e i odpowiadająco jej ciśnienie krytyczne p'. Oczywiście, że poza kanałem nastąpi wyrównanie ciśnień z otoczeniem, do którego czynnik wypływa, ale odbędzie się to w sposób gwałtowny i pociągnie za sobą duże straty (rys. 69).

Warunkiem więc uzyskania prędkości większej od krytycznej, czyli nadkrytycznej, jest stosowanie dyszy Lavala (rys. 69).

Czy jednak stosowanie dyszy Lavala jest zawsze konieczne?

Rys. 70-Przepływ przez dyszę de La- Rys. 71-Straty prędkości wskutek zbyt du-vala    żego końcowego przekroju wypływu dla

danego spadku ciśnienia

Jeżeli ciśnienie końcowe po, panujące w przestrzeni, do której czynnik wpływa

Po>P'

to dysza jest zbędna, gdyż i tak strumień nie osiągnie ciśnienia krytycznego, natomiast przy

, |

dysza jest konieczna, aby uzyskać prędkość możliwą maksymalnie do osiągnięcia i uniknąć strat wskutek dzikiego, nie regulowanego rozprężania się poza dyszą.

Przekrój końcowy dyszy musi być ściśle dobrany do danych warunków wypływu, co wynika z równania ciągłości strugi

g = iii i ||l    xvnf.iT]

Vt -V-    i

przy czym c_fl i e' oblicza się z równań XVIII, lOa] i [VIII, 14], natomiast Vq i ii' — z równania adlabaty dla gazów.

Najprościej oblicza ale; przekroje dyszy przy pomocy wykraw 1* który podaje zarówno odpowiednie prędkości, Jak i objętości wtaśdwft-Końcowy przekrój wypływu dlu danego upadku ciśnienia od p do p» powinien być odpowiednio dobrany, gdyż tylko w tym przypadku wypływ będzie bez strat. W przeciwnym przypadku, o ile dysza ma kolcowy przekrój F₀ zbyt duży, F_x > P₀ (rys. 71) ciśnienie obniżając się w sposób ciągły wraz ze wzrostem przekroju spadnie do ciśnienia mniej*

Rys. 72-Straty prędkości wskutek zbyt małego końcowego przekroju wypływu dla danego spadku ciśnienia

szego od ciśnienia p₀ panującego u wylotu dyszy. Nastąpi tu uderzenie hydrauliczne strumienia, połączone ze znacznymi stratami, jak to pokazano na rys. 71. Odwrotnie, jeżeli końcowy przekrój dyszy jest zbyt mały dla danych warunków wypływu, czyli F₀ < F₂ (rys. 72) to czynnik nie ręzpręży się w dyszy całkowicie do ciśnienia p₀; nastąpi to poza dyszą w sposób chaotyczny, co również pociąga za sobą straty prędkości (rys. 72). Dysza więc musi mieć przekroje dobrane do danych warunków wypływu (rys. 70).

Przy zbyt dużych przekrojach końcowych dyszy straty są większe niż przy przekrojach zbyt małych.

65. Tarcie podczas wypływu. Porównując prędkość rzeczywiście przy wypływie uzyskaną c z prędkością c* teoretycznie obliczoną przy pomocy poprzednio podanych równań i zależności, łatwo stwierdzić, że prędkość rzeczywista jest mniejsza od teoretycznej z powodu strat, które występują w dyszy. Mianowicie poszczególne cząsteczki cieczy uderzają oraz trą się o siebie i o ścianki dyszy, co się odbywa kosztem prędkości.

173