IMG 22 (2)

sowany jest do właściwości rozwoju psychicznego dzieci i młodzieży. Wartość tego programu z psychologicznego punktu widzenia polega na tym, że pozwala kształtować właściwe opinie; przekonania i postawy harcerzy nie tylko na podstawie dostarczanej im wiedzy lub uświadamiania czy przekonywania, ale w warunkach konkretnej działalności poprzez formy zajęć zabawowych, prac społecznie użytecznych i technicznych.

Działalność w postaci zajęć zabawowych stanowi istotny element życia i pracy harcerzy. Dzięki temu właśnie ZHP może być terenem oddziaływań wychowawczych na uczniów trudnych. Zajęcia tego typu m.in. podczas zwiadów i biwaków, rajdów rowerowych i pieszych, kominków i ognisk, biegów i gier terenowych, konkursów, a także na każdej zbiórce (harcerskiej, zwiększają atrakcyjność działalności harcerskiej, mają niewątpliwą siłę przyciągania chłopców i dziewcząt w szeregi harcerstwa.

Oczywiście zajęcia o charakterze zabawowym, organizowane w drużynach czy zastępach, powinny — poza przysługującymi im walorami rekreacyjnymi lub psychohigienicznymi — spełniać także funkcję uspołecznienia harcerzy. W przeciwnym razie nie miałyby one żadnego związku z działalnością o zasięgu społecznym. Funkcję taką spełniają dopiero poprzez włączanie dzied i młodzieży do realizacji zadań podporządkowanych wspólnemu dobru. Zajęcia zabawowe są więc udanym sposobem uspołeczniania harcerzy, gdy nie wykluczają bezpośredniego ich udziału w organizowaniu zajęć. Mają one charakter działalności o tym większych walorach wychowawczych, im bardziej spontanicznie i do- j browolnie podejmują harcerze owe zadania organizacyjne oraz im większą wykazują gotowość sprawiania przyjemności także innym, np. kolegom, rodzicom, nauczycielom. Tak rozumiane zajęcia zabawowe pozwalają ż powodzeniem wyzwalać w dzieciach i młodzieży wartościowe społecznie cele i dążenia, a tym samym skutecznie kształtować ideowe pobudki własnego postępowania i umacniać uznawane powszechnie zasady współżycia i współdziałania społecznego.

Niestety nie zawsze zajęcia tego typu odbywają się zgodnie z zasygnalizowanymi postulatami. (Przykładem takich zajęć zabawowych może być m.m. urządzanie przez drużynę wieczorku tanecznego, na który zaprasza się wybranych tylko harcerzy lub

harcerki z innej drużyny. Nie organizuje się na nich żadnej części artystycznej, ani nic wprowadza jakichkolwiek gier typu harcerskiego. Nie dba aię też o ład i porządek w czasie trwania wieczorku i nie sprząta należycie sali po jego zakończeniu. W tym dniu harcerze nie odrabiają zadań domowych lub odrabiają je w sposób niedbały.

Zajęcia zabawowe harcerzy, zorganizowane pod kątem rozrywki i uspołecznienia, mogą posiadać różnorodną postać. Są nimi także wieczorki taneczne, lecz odpowiednio przygotowane. Częstymi formami tych zajęć są zwiady, biwaki, ogniska, kominki, rajdy rowerowe i piesze, biegi i gry terenowe, konkursy i wycieczki krajoznawcze. Każda z tych form posiada inną treść. Sposoby. ich organizowania są jednak do siebie bardzo zbliżone. Podlegają one zasadom racjonalnej organizacji wszelkiej działalności społecznej harcerzy. Chodzi przede wszystkim o to, aby organizowanych zajęć zabawowych nie traktować jako zewnętrznie wkomponowanych w ogólne ramy działalności harcerskiej. W takim przypadku robią one wrażenie czegoś „doczepionego”, nie pozostającego w integralnym związku z ideowo-wychowawczym i założeniami ZHP. Dzieje się tak, gdy odpowiedzialność za zorganizowanie zajęć zabawowych w drużynie czy zastępie spoczywa wyłącznie na drużynowym lub zastępowym; gdy harcerze uczestniczą w nich tylko na prawach konsumentów, a nie w charakterze autentycznych organizatorów; gdy zaspokaja się jedynie indywidualne pragnienia poszczególnych harcerzy i nie bierze się pod uwagę potrzeb całej drużyny, szczepu lub szkoły, na terenie której działają harcerze.

Aby racjonalnie zorganizować zajęcia zabawowe, pełniące dobrze funkcję uspołecznienia, proponuję sposób przygotowania rajdu pieszego przez zastęp lub drużynę. Otóż, aby rajd taki nie był zwykłym tylko odprężeniem od pracy szkolnej i obowiązków domowych, warto powierzyć przyszłym jego uczestnikom konkretne zadania. Na przykład jedni harcerze w wyniku zleconych im zadań mogą ustalić i zbadać trasę rajdu, wyznaczyć miejsca wypoczynku, inni — przygotować odpowiedni sprzęt, a jeszcze inni określić dokładnie regulamin rajdu, zadbać o jego należyte przestrzeganie lub zapoznać się z historią danego regionu. Zorganizowany w ten sposób rajd me traci charakteru

197