IMGA63 (3)

I

ZAZDROSNA KROLOWA W BAŚNI KRÓLEWNA SNlEZu I A MIT EDYPA

| Problemy, które w formie fantastycznej przedstawiane j I są w baśniach, dotyczą naszych najważniejszych trud- : ności rozwojowych^ nic więc dziwnego, że tak wiele I baśni skupia się w ten czy inny sposób na trudnościach I edypalnych. Jednakże w baśniach, które omawiałem I dotąd, były to trudności edypalne dzieci, a nie rodzi- _f ców. Tymczasem w stosunku rodzica do dziecka kryje! się tyleż problemów, co w stosunku dziecka do rodzica, toteż wiele baśni ukazuje także problemy edypalne ro¹ I dziców. W dziecku baśnie wzbudzają wiarę, że ze swy¹ I mi trudnościami edypalnymi da sobie w pełni radę,; I natomiast rodzice znajdują w baśniach przestrogę, jaki bardzo niszczące dla nich samych mogą być ich własne! problemy edypalne, jeżeli dadzą się im opanować. ¹ I

Poprzednio mówiłem o tym, jak to w baśni Jack i to¹ I dyga fasoli matka nie jest gotowa zezwolić, by syn stal ■ się niezależny, o W baśni Królewna Śnieżka macochę! niszczy zazdrość o dziecko, które dorastając, zaczyn® ją przewyższać. -W greckiej opowieści o Edypie, do® prowadzonym, jak wiadomo, do zguby przez powikła¹ I nia rodzinne, jakim dzieje jego dały nazwę, ginie rów¹ I nież nie tylko matka Edypa, Jokasta, ale także, i fol w pierwszej kolejności, ojciec. Lajos; właśnie łąk La-josa, te syn zajmie Jego miejsce, dal początek tragedii¹ jaka zgubiła wszystkich.fOba w a królowej, że królewna Śnieżka ją przewyższy, to temat baśni, której tytuł pochodzi od imienia skrzywdzonego dziecka, podobnie jak tytuł wspomnianego mitu? Może więc pożyteczne byłoby przyjrzeć się krótko temu słynnemu mitowi, z niego bowiem właśnie — dzięki pracom psychoanalitycznym — wywodzi się obiegowy, metaforyczny obraz owego szczególnego rodzinnego układu emocjonalnego, w którym z jednej strony kryć się może przyczyna najpoważniejszych zahamowań rozwojowych dziecka, utrudniających mu osiągnięcie dojrzałości i wewnętrznego zintegrowania, i który z drugiej strony st anowi potencjalne źródło bogatego rozwoju osobowości.

Tfta ogół biorąc, im mniej konstruktywnie dana osoba rozwiązała swoje dziecięce konflikty edypalne, tym większe zachodzi niebezpieczeństwo, że odezwą się one w jej ryciu z przemożna siłą, gdy sama z kolei będzie miała dziecil Mężczyzna, który został ojcem, a uprzednio, w prdfcesie dojrzewania, nie zintegrował ani dziecięcego pragnienia, aby mieć matkę wyłącznie dla siebie, ani irracjonalnego lęku przed ojcem, będzie prawdopodobnie odczuwał obawę przed synem jako swoim rywalem, co popchnąć go może nawet do działań tak destrukcyjnych, jak czyny króla Lajosa, o których opowiada mit. Jeśli zaś tego rodzaju uczucia pojawią się w stosunku rodzica do dziecka, nieświadomość dziecka niezawodnie na nie zareaguje. ' Wspomniana baśń pozwala dzieciom zrozumieć, te nie tylko dziecko może być zazdrosne o rodzica, lecz również rodzic może być zazdrosny o dziecko. ¹’A bywa, że tego rodzaju wgląd nie tylko przyczynia się do przerzucenia mostu nad dzielącą oboje przepaścią, lecz także pozwala na konstruktywną postawę wobec pojawiających się we wzajemnej więzi trudności, które w przeciwnym razie mogłyby się okazać nie do pokonania.-Co zaś jeazcze v ,, . r>rrpkonuJe dziecko, te me ma poważniejsze, baśń ta przeaon j

93

62

1

Podobnie Jak to Jest w przypadku gniewnych życzeń dziecka. ¹1 baśni traktuje się z pełnym zrozumieniem fakt, te uniknięcie trudno® edypalnych nie Jest w Jego mocy, toteż nie ponosi ono kary za P® stępki, Jakie z nich wynikają. Natomlaat Jeśli ojciec czy matka pos¹® łają sobie na powodowanie się wobec dziecka w 1 a s n y _m j pro6® maml edypalnymi, wyładowując Je na nim, wówczas ponoszą bar¹! poważne konsekwencje.