IMGB01 (4)

uni negatywnymi; wywoływać bezmyślne naśladowanie j za modą. Mogą też zniechęcać do podejmowania trudu w dochodzeniu do w dążeniu do uczciwości, lansując konsumpcyjne wzory życia, standardowe zack% nia, obliczone na przeciętne gusty i ujednolicone upodobania artystyczne, a w t/'’¹ kwencji kształtować postawy wygodnictwa, konformizmu i oportunizmu.

Funkcja interpersonalna. Wynika głównie ze wszędobylstwa mediów, ow_e jak chciał McLuhan — zacieśnienia świata do granic globalnej wioski. Za pośre/*' f wem mass mediów i hipermediów człowiek ma szansę poznać życie odległych wj' i ludzi, zrozumieć ich problemy i psychikę, i dzięki temu samookreślić się w życiu, konuje się ukulturowienie człowieka (odbiorcy) i uczłowieczenie świata - większe % zumienie dla innych ludzi.

Na przeciwstawnym biegunie tej funkcji znajdziemy postawy wręcz aspołeczne media mogą rozbudzać nierealne pragnienia, wzmacniać konsumpcyjny stosunek i świata, ugruntowywać postawy egoistyczne i w ten sposób, zamiast łączyć ludzi, p^_y czyniać się do izolacji człowieka, do odczuwania osamotnienia nawet w kręgu najblj^. szych osób, do zagubienia w świecie rzeczy materialnych. Budząc pragnienie wyg^. nego życia, mogą kształtować samolubstwo, utrwalać zachwyt dla ludzi twardych, względnych, nieliczących się z innymi członkami społeczności, niekiedy brutalnych słowem — obniżać kulturę człowieka.

Kulturotwórcze funkcje mediów są uzależnione więc od treści programu, ale tą|~ a nawet przede wszystkim - od użytku, jaki z nich robi odbiorca. Wszystkie wymienio-ne funkcje traktujemy jako kulturotwórcze, aczkolwiek tylko dwie z nich - stymulacyj-na i wzorotwórcza - służą w sposób bezpośredni „tworzeniu” kultury, a pozostałe trzy czynią to niejako w sposób pośredni, mają bowiem charakter pomocniczy. Wartości mediów na przykładzie telewizji, nazywane wirtualnymi, zostały zawarte w tab. 3.1.

Z tab. 3.1 wynika, iż niektóre funkcje pochodne, towarzyszące podstawowym, powtarzają się. Taki podział podstawowych funkcji wydaje się celowy ze względu na ich rangę kulturotwórczą.

3.5.2. Kulturowe i sytuacyjne uwarunkowania rozumienia informacji

Znaczenie kontekstu kulturowego, a także sytuacyjnego jest istotne we wszelkich przekazach, a zwłaszcza w przekazach medialnych operujących bogactwem językowego tworzywa. Znaczenie, czyli sposób rozumienia danego znaku (wyrażenia, pojęcia), to nie tylko oznaczenie relacji między nazwą a przedmiotem, ale także odzwierciedlenie stanu umysłowego nadawcy i odbiorcy danego komunikatu oraz poziomu ich kultury, a nierzadko sytuacji towarzyszącej owemu procesowi komunikowania. W zaieżno-ści od owych uwarunkowań - tj. kontekstu kulturowego i sytuacyjnego - znak może nabrać nowego wymiaru, a nawet może przyjąć diametralnie różne znaczenia. Uściślij-my, chodzi o zasadnicze różnice kulturowe: o kulturę traktowaną subiektywnie -jako kulturę w człowieku, na którą najogólniej składają się wiedza, kompetencje, preferencje i postawa. W przypadku kontekstu sytuacyjnego - niezwykły, silnie angażujący

Tabela 3.1. Wirtualne wartości mediów na przykładzie telewizji

Funkcje	Funkcje	Wirtualne wartości kulturotwórcze
podstawowe	towarzyszące !	pozytywne	negatywne
Upowszechniania różnorodnych treści	Informacyjna Edukacyjna Estetyczna Ekspl ikacyjna Kompensacyjna	Dostarcza różnorodnych informacji i pozwala je poznać i zrozumieć; uczy i motywuje do kształcenia; uzupełnia braki edukacji; dostarcza przeżyć estetycznych; budzi i rozwija zainteresowania, pozwala na kulturalne spędzanie wolnego czasu	Wprowadza dezorientację na skutek zalewu różnorodnych I treści, ogłupia, czyni pozory | doinformowania i uczenia; osłabia i zabija aktywność, rozleniwia, odciąga od innych form uczestnictwa w kulturze
Ludyczna	Rozrywkowa Relaksowa Estetyczna	Poprawia samopoczucie, umożliwia odprężenie; bawiąc — uczy; uwrażliwia estetycznie; wpływa na opinie, na kształtowanie postaw	I Pogłębia tendencję do j próżnowania, bezmyślnego i spędzania wolnego czasu, jałowej rozrywki, osłabia aktywność kulturalną; osłabia przeżycie autentycznych wydarzeń; przedstawia wydarzenia w krzywym zwierciadle
Stymulująca	Estetyczna W y chowa wcza	Wpływa na aktywniejszy, pełniejszy odbiór programów, podnosi poziom kulturalny odbiorcy; rozwija zainteresowania; pobudza do uczestnictwa w kulturze i do tworzenia; kształtuje zróżnicowane upodobania i postawy otwartego umysłu	Pobudza do niewybrednej rozrywki, obniża smak estetyczny; wyrabia fałszywe przekonania o łatwości tworzenia; służy ujednoliceniu ^: 1 upodobań
W zorotwórcza	W y chowa wcza Edukacyjna	Propaguje określone style godziwego życia, wzory właściwego postępowania i zachowania; dostarcza porad przydatnych w życiu; rozwija 1 indywidualne i zróżnicowane zainteresowania; kształtuje opinie i postawy moralne; czyni człowieka bardziej elastycznym, podatnym na pozytywne zmiany	Bezkrytycznie przejmuje wzory postępowania i zachowania; ślepo naśladuje, I łudząc łatwą karierą; ukazuje konsumpcyjne wzory życia; kształtuje postawy konformistyczne, wygodnictwo
Interpersonal na	W ycho wa wcza Informacyjna	Wyjaśnia problemy drugiego człowieka; podkreśla umiejętność samookreślenia się w świecie; powoduje ukulturowienie 1 1 e	Pogłębia izolację człowieka jego osamotnienie; powoduje 1 zobojętnienie wobec spraw loczesnych i zagubienie sif v świecie rzeczy; obniża kulturę; kształtuje postawy gotstyczne