IMGc39 (2)

Wszystkie szczepy wyhodowane od ludzi mają podobną zjadliwość, oprócz szczepów wyhodowanych z gruźlicy skóry i szczepów izoniazydo-opornych, które są mniej zjadliwe, szczególnie dla świnki morskiej. Szczepy często przesiewane w laboratorium (muzealne) tracą również wirulencję.

Zakażenie. Zakażenie człowieka następuje najczęściej drogą kropelkową, rzadziej na drodze pokarmowej.

jjj prątków nie stwierdza się egzo- oraz endotoksyn ani . otoczek. Z samej obecności prątków w miejscu zakażenia, .ich rozmnażania się i wzajemnego stosunku go-spodarz-zarazek wynika proces patologiczny. Różnica między szczepami wirulent-nymi a awirulentnymi polega między innymi na zdolności namnażania się w ustroju.

Poza ilością i zjadliwością prątków, które wniknęły, na zakażenie mają wpływ czynniki organizmu zakażonego, jak wiek, warunki bytu, przebyte lub aktualne choroby. Wpływ ma też pora roku.

Po wniknięciu prątków nie musi dojść natychmiast do objawów chorobowych, zakażenie może mieć przez długi czas charakter utajony. Podczas zakażenia frakcja białkowa uczula ustrój. Manifestacją toksyczności prątków jest więc wywoływanie nadwrażliwości uzależnione od ilości bakterii w tkankach.

Prątki mnożą się początkowo po wniknięciu do organizmu w sposób niekontrolowany, potem zostają zahamowane przez mechanizmy odpornościowe i ustala się równowaga drobnoustrój-organizm zakażony. W dalszym okresie dochodzi do za* łamania odporności, następuje znowu namnożenie się prątków. Czas trwania wyżej wymienionych 3 okresów zależy od naturalnej odporności, od wirulencji i ilości wnikających prątków.

W miejscu, w którym prątki usadawiają się po raz pierwszy, powstaje pierwotna zmiąna gruźlicza, która — jeśli obejmuje również najbliższe węzły chłonne tcha-wiczo-oskrzelowe — tworzy gruźliczy zespól pierwotny. Stąd drogą krwi prątki rozsiewają się do innych narządów. Badania doświadczalne wykazały, że po 30 minutach od zakażenia, można je wykryć we krwi. Mogą one powodować ostrą lub przewlekłą gruźlicę prosówkową. Bakteriemia odgrywa więc dużą rolę w powstawaniu gruźlicy. Gruźlica nerek, wątroby, śledziony, kości, jajników, jąder i innych narządów jest wynikiem bakteriemii.

Prątki mogą się rozprzestrzeniać również drogą chłonną, szczególnie w pierwotnej dziecięcej infekcji. Stąd dostają się do przewodu limfatycznego i krwi. Mogą się rozprzestrzeniać również drogą pokarmową, często u dzieci na skutek połykania plwociny. W ten sposób powstają zwykle zapalenia gruźlicze migdałków, dróg nosowo-gardłowych i zapalenia jelit. Gruźlica może się również szerzyć przez ciągłość z płuc na opłucną .i osierdzie lub z nerek na drogi moczowe, a z przewodu pokarmowego na otrzewną.

Gruźlica charakteryzuje się powstawaniem gruzełków (stąd nazwa — gruźlica) w narządach, czasem ropni oraz zserowaceń i zwapnień.

W tkankach prątki znajdują się przeważnie wewnątrz monocytów, komórek olbrzymich i komórek układu siateczkowo-śródbłonkowego. To tłumaczy długotrwałość i przewlekłość zakażenia oraz trudności leczenia chemioterapeutykami.

Płód może zakazić się od matki, jeśli u niej krążą prątki w krwi; może też ulec zakażeniu, jeśli matka jest chora na gruźlicę narządów rodnych.

Kliniczne objawy zakażenia są różnorodne, ponieważ prątki atakują każdy prawie narząd, najczęściej płuca, najrzadziej tarczycę, serce i mięśnie; W patologii ludzkiej Mycobacterium tuberculosis odgrywa zasadniczą rolę. Zakażenia typem bydlęcym w krajach, w których jeszcze nie zlikwidowano gruźlicy bydła, wynoszą maksymalnie 10•/• zachorowań i są powodem gruźlicy przeważnie kości i stawów, podczas gdy typ ludzki wywołuje przeważnie gruźlicę płuc.