IMGs37

«4l osób słyszących, a różni je jedynie dłuższy okres realizacji i zastosowa-nie odpowiednich, dostosowanych do upośledzenia metod w nauczaniu mu* tyki . „Znaczenie muzyki jest związane z nią samą (...) Nadawanie jej innych znaczeń, kojarzonych z muzyką, nie odnosi się do muzyki” — twierdzi E.M. Edwards cytując Williama C. Hartshoma⁶⁶. Chodzi o to, aby doprowadzić do tego. by nauczyć osoby niesłyszące, przynajmniej w jakiejś mierze, odczuwania muzyki, dokonać tego jednak można jedynie w procesie uczenia się. Zatem lekcje muzyki nie mogą być podporządkowane zadaniom rekreacyjnym, terapeutycznym bądź wychowania fizycznego. Powinny one być niczym innym jak lekcjami muzyki - stwierdza E.M. Edwards. W tradycji amerykańskiej jest to kontynuacja koncepcji głoszonej już w XIX w.⁶⁷.

Przykładem aspektu terapeutycznego pracy z osobami z uszkodzonym słuchem za pośrednictwem muzyki jest stanowisko prezentowane przez Jul i cne Ałwin⁶⁸, angielską terapeutkę. Stwierdza ona, że wprawdzie dziecko niesłyszące jest pozbawione możliwości postrzegania tego, co jest istotą muzyki. tj. tonu. barwy i harmonii, niemniej nauka muzyki jest istotnym czynnikiem o znaczeniu emocjonalnym. Autorka ta uważa, że rozwijanie umiejętności komunikowania się, poczucia rytmu, ekspresyjnej wartości ruchu, uczestniczenia w grupie instrumentalnej - to korzyści, jakie wynosi niesły-szący z obcowania z muzyką⁶⁹.

Inną formą wychowania przez sztukę jest taniec, forma ekspresji także ściśle związania z muzyką, odczuwaniem wibracji. Jest to forma powszechnie stosowana w kształceniu dzieci z uszkodzonym słuchem. Dzieci poznają przy tej okazji rozmaite stroje ludowe z różnych regionów Polski, kształcąc przy okazji swój smak estetyczny, uczą się więc również geografii i poznają regiony kraju, z których pochodzą dane stroje regionalne, poznają i utrwalają nazwy poszczególnych części stroju, również same mogą projektować różne stroje tai., a przede wszystkim, rozwijając poczucie rytmu, harmonii ruchu, jego estetyki i piękna, mają możność wyrażania siebie w taki sam sposób, gtat słyszący". Taniec w połączeniu z muzyką obok funkcji poznawczej, * Tamże, s. 99

Vm mdy af Jtatar m m Academic Discipline, Perspeci'rves in Musie Education -9mrct Book III. [w:} Musie Educaton National Corference, 1966, za: Eleanor M. Edwards, tasic..., tamże. 1.100.

⁹ WM. T i r n e r, Mmc among the Deaf md Dumb. „American Annals of the Deaf and tf«.art.

śm Imtdicapptd chiid, New York 1965.

■

estetycznej, rekreacyjnej, emocjonalnej - pomocnych w kształceniu języka -pełni zatem także rolę terapeutyczną i to zarówno w odniesieniu do dzieci, jak i dorosłych niesłyszących.

Bardziej złożoną formą ekspresji artystycznej niż taniec jest pantomima Aby nauczyć się tańczyć, niesłyszący obserwuje i naśladuje innych tańczących, postrzega wibracje (zwłaszcza niskie częstotliwości) przenoszone za pośrednictwem podłogi, powietrza, a odbierane całym ciałem oraz z pomocą zachowanych resztek słuchu. Zwraca uwagę na rytmiczne ruchy muzyków grających na instrumentach muzycznych, zwłaszcza perkusyjnych, obserwuje także rytmiczne ruchy nauczycielki „kierującej” tańcem zespołu tanecznego. Nota bene, korzyść z kierowania tańcem w formie dyrygowania nim za pomocą rytmicznych ruchów nauczycielki, które obserwują tańczące dzieci jest niewielka, gdyż dzieci nie koncentrują się wtedy na samym rytmie i odbieraniu muzyki jako takiej.

Pantomima jednak jest rodzajem twórczości, artystycznego wyrazu, wymagających nie tylko umiejętności naśladowania, w której niesłyszący są mistrzami, ale przede wszystkim kreowania, zgodnie z konwencją artystyczną, określonych zachowań w ich sytuacyjnym uwikłaniu - to zaś wymaga rozwinięcia zdolności i umiejętności twórczych, te zaś są z kolei uwarunkowane między innymi ogólnym rozwojem i bogatym życiem emocjonalnym, bogatym, zróżnicowanym życiem wewnętrznym. To, czy takie dyspozycje miały szansę się ujawnić i rozwinąć zależy oczywiście nie tylko od tego czy konkretna osoba z uszkodzonym słuchem posługuje się wyłącznie językiem. Dziś wiemy, że i sam język migowy wraz z określonym, bogatym środowiskiem, w którym on dominuje, taką szansę stwarza. Jest jednak także faktem, że w historii teatru nie znamy, jak dotąd, genialnego, niesłyszącego mima. Niemniej, pantomima jest znakomitą formą ekspresji artystycznej dla osób niesłyszących, zrozumiałą zarówno dla osób z uszkodzonym słuchem, jak i słyszących. Dowodzą tego m.in. sukcesy Olsztyńskiej Pantomimy Głuchych pod kierunkiem Bogdana Głuszczaka , Zespołu Pantomimy Politechniki Szczecińskiej pod kierunkiem Adama Łapczyńskiego, „Teatru 3” przy PZG w Szczecinie pod kierunkiem Zygmunta Zdanowicza, prowadzonego od 1992 r. przez Huberta Bartłomiejskiego.

Należy jednak także podkreślić, że oraliści opcji unisensorycznej (tylko słuch) są przeciwnikami pantomimy, gdyż niesłyszący koncentrują się wtedy

⁷⁰ B. Głuszczak, Teatr głuchych jako element kształtowania osobowościl [w:] Twórczość i sztuka w życiu i rehabilitacji osób niepełnosprawnych, Wrocław 1986.

*7