IMGs40

•I problemy dotyczące zasad moralnych sady moralne:

np. czy istnieją uniwersalne za.

b> problemy dotyczące integracji indywidualnych osobowości — np. w jaki sposób zaradzić alienacji jednostki;

c) problemy dotyczące moralnego rozwoju społeczeństwa — np. w jaki sposób zmniejszyć dysonans zachodzący między autonomią jednostki a poszanowaniem dla instytucjonalnego autorytetu.

Odpowiedzi na te pytania zarówno dziś, jak też w przeszłości, zależne były od zintemalizowanego wzorca i postawy światopoglądowej. Wychowanie moralne i religijne w tradycji kształcenia niesłyszących w naszym kraju było traktowane łącznie i miało od swego zarania charakter wychowania religijnego, wspartego znakomicie metodycznie opracowanymi podręcznikami (z położeniem nacisku na język migowy) \ Wynikało to z historycznie uwarunkowanych tradycji naszego kraju. Polska weszła w krąg cywilizacji europejskiej wraz z przyjęciem chrześcijaństwa — stąd jedną z podstawowych wartości w kulturze naszego kraju jest etyka ściśle związana z wartościami chrześcijańskimi. Wartości te, obok m.in. przywiązania do języka ojczystego i świadomości dotyczącej przynależności do polskiej grupy etnicznej, nigdy w zasadzie nie stały w sprzeczności z zasadą światopoglądowej tolerancji, co jest zresztą kwestią powszechnie znaną, nie wymagającą dodatkowego uzasadnienia .

Wychowanie moralne, także w surdopedagogice, jest integralnie związane z całym wychowaniem (fizycznym, umysłowym, duchowym, emocjonalnym i estetycznym) w jego kontekstach językowych, i tylko w takim ujęciu może być właściwie realizowane. Znakomicie rozumieli to autorzy pierwszych podręczni-pw ^.JtauJa religii i moralności dla głuchoniemych...”. Część pierwsza Systematycznego sposobu wykładu nauki religii i moralności dla głuchoniemych rozpoczyna się od Zaszczepienia pierwszych wyobrażeń o rzeczach (krzesło stół, tablica klucz dalej zajmowano się Główniejszymi przedmiotami wchodzącymi w skład świata (Ziemia roślina, zwierzą, rzecz, istota, rzecz martwa, rzecz rosnąca. rzecz żywa. świat); przechodzono z kolei do problematyki człowieka (mężczyzna. kobieta dziecię, dało, dusza); Podziału łudzi co do zatrudnienia; Przed-tmestnw stanowiących utrzymanie człowieka (pokarm, napój, odzież, dom)⁴, Ponowa Najwyższej Istoty czyli Boga; Wyobrażenia dobrego w przeciwieństwie

Wykładb Nauki Religii i Moralności Dla Głuchoniemych używany i opi-WgMMgĘ&&mGzyek&- Religii warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, |||||^k (JŚCars Pkrwszoletni'¹). druk i nakład Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych, Część Ił, CJCurs lat następnych"), druk i nakład Instytutu Głuchoniemych •OcMHHdyck. Warszawa 1876.

funkcjonujących w kulturze polskiej patrz np.: L. Dyczewski (red.), Wmteia v kułtwze polskiej. Fundacja Pomocy Szkołom Polskim na Wschodzie im. Tadeusza

ze ziem (Anioł, Niebo, Czart, Piekło, Dobre, Złe...); Najcelniejszych obowiązków człowieka wzglądem Boga, bliźnich i siebie samego (ojca, matki. Boga...); Przyszłego przeznaczenia człowieka (śmierć, sąd, niebo, piekło, czyściec. Bóg sprawiedliwy, Bóg wynagradza cnotą, a karze występek...); Dalszych obowiązków człowieka (wobec dobroczyńcy, obowiązków wobec dobroczyńców, Społeczność, obowiązków wzglądem wszystkich ludzi). Ponadto zajmowano się pojęciem modlitwy, sposobem jej odmawiania, praktyką stosowania wiadomości z nauki religii i moralności.

Ryc. 1. Kopia pierwszej strony tytułowej podręcznika do nauki religii

z 1874 r. z Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych w Warszawie:

WYKŁADU

NAUKI RELIGII i MORALNOŚCI

DLA GŁUCHONIEMYCH

Wywany i 'opisany

przez Nauczycieli Religii Warszawskiego Instytutu Głuchoniemych i Ociemniałych.

Częóć I

(JTtłH THtłuateóUtni).

WARSZAWA.

Druk i Nakład Instytutu Gładioniemycli i Ociemniałych.

1874.

93