IMGt39

UWAGI KOŃCOWE

Słuch jest zmysłem o podstawowym znaczeniu dla rozwoju społecznego -jest niewątpliwie najważniejszym zmysłem społecznym. Jego uszkodzenie, Itab (na szczęście znacznie rzadziej występujący) całkowity brak, ogromnie sCEBdntft rozwój języ kowy i ogólny, a w konsekwencji kontakt ze słowem pi-smym i komunikowanie się ze słyszącą większością. Rozważając zatem problematykę wychowania osób z uszkodzonym słuchem należało sobie odpowiedzieć na następujące pytania:

• Jakie miejsce w życiu społecznym znajdzie dziecko z uszkodzonym iĄ narządem słuchu w dobie zmieniającego się społeczeństwa, w zależności od metody rewalidacji (opcji językowej - fonicznej; niefonicznej, lub którejś z opcji pośrednich)¹ Innymi słowy, już na początku procesu wychowawczego ■astmy myśleć o końcu drogi edukacyjnej, która staje się dziś, tak jak nigdy w przeszłości, drogą edukacji ustawicznej.

•    Czy osoby z uszkodzonym słuchem są w stanie nauczyć się języka fo-mezuego. albo przynajmniej jego graficznej formy — słowa pisanego - w ta-

|ilpt SGdpEBU, aby umożliwiało im to adaptację do społeczeństwa w czasach, kiedy wiedza staje się podstawową wartością?

•    Czy rozporządzamy odpowiednimi metodami, które nam umożliwią realizację założonych celów?

Odpowiedzi na te pytania stały się zadaniem niniejszej pracy. Aby na nie należało odwołać się do dorobku myśli europejskiej i światowej w omawianym zakresie.

fahgo&jh i specjalna, szczególnie surdopedagogika, zawsze miała cha-^^HRfl|pqpftay porównawczej. nawiązującej także do doświadczeń innych Staraliśmy się tu ukazać także nasz własny dorobek, niejednokrotnie prekursorski.

odwołuje się zarówno do bogatej teorii, jak i praktyki surdopedago-autora było zbudowanie podstaw teoretyczno metodolo-ssndopedagogiki, także na podstawie długoletniej praktyki. Czy to •fnd^D?

.;    atożenie, że będące podmiotem wychowania i kształcenia

słuchem, są osobami wychowalnymi. Rozporządza-tiewCycaiymf przesłankami, popartymi licznymi wynikami ba-^||^f(zecz^cymł), ułatwiającymi opis, porządkowanie, wyją-

Ocena naszych dokonań należy do Czytelnika. Pragniemy jednak zwiMP uwagę na kilka istotnych, naszym zdaniem, przesłanek. Stale przewijają s*ą one w toku prowadzonych rozważań w tej książce. Przyjęliśmy mianowicie, za van Udenem, jako założenie wyjściowe, iż kształcenie osoby z uszkodeo* nym słuchem ujmować będziemy z uwagi na jej najbardziej ogólną cechą wspólną dla wszystkich ludzi, jaką jest ta sama ludzka natura.

śnianie faktów wychowawczych, oraz postulowanie i projektowaniu w procesie rewalidacyjnym.

Nawiązując do naszych rodzimych tradycji, rozwinęliśmy koncepcję M. Grzegorzewskiej, sformułowaną w pytaniu: co kompensować i co IbHB gować, co usprawniać; wprowadziliśmy zatem pojęcia: usprawnienia, m pensacji i korektury pedagogicznej oraz afiliacji rewalidacyjnej. Procesy te traktujemy systemowo, jako zasadnicze elementy postępowania rewalidacyjnego, w którym uwzględniamy zarówno aspekt dydaktyczny, jak i wychowawczy.

Taka postawa badawcza niejako wymusiła ustawiczne nawiązywanie do całego dorobku pedagogiki. Nie było to łatwe, gdyż literatura przedmiotu w zakresie samej surdopedagogiki proponuje niezwykle ciekawe rozwiązania surdowychowawcze. Ukazanie tej zależności, która nie dla wszystkich badaczy jest taka oczywista, stało się jednym z zadań niniejszego opracowania.

Najbardziej widoczne jest to w przypadku formułowania zasad dydaktycznych, kiedy nie zawsze się to udawało. Wywodzenie zasad surdowycho-wania z podstawowych procesów postępowania rewalidacyjnego (usprawnianie, kompensacja, korektura) nie zawsze było w pełni konsekwentne. Staraliśmy się jednak podkreślać i ukazać znaczenie tych zasad jako reguł, jakimi są w odniesieniu do zasad dydaktyki ogólnej.

Praca składa się z trzech części:

•    Teoretyczno-metodologiczne podstawy surdopedagogiki

•    Wychowanie w surdopedagogice

•    Kształcenie w surdopedagogice

Z uwagi na szczególne znaczenie, jakie dla rozwoju dziecka z uszkodzo-nym słuchem ma np. okres przedszkolny i okres rozpoczęcia pracy zawodą . wej, zostały one wyodrębnione. Rozdziały poświęcone wychowaniu dmfit nicsłyszących ze współistniejącymi upośledzeniami oraz wprowadzeuaydjl pedagogiki niedosłyszących zostały wyodrębnione z uwagi na to, żc te pliny stają się oddzielnymi subdyscyplinami surdopedagogiki. Rośnie wiem liczba dzieci ze współistniejącymi upośledzeniami, których wymaga innych kompetencji niż w przypadku dzieci z głębokim