IMGw72

115

3.4. Lateralizacja, jej rodzaje, jako ważny czynnik rozwoju ruchowego dziecka

Jednym z aspektów, a zarazem i czynników ruchowego rozwoju dziecka jest postępujący proces lateralizacji, czyli przewagi stronnej jego czynności (Spionek 1970,

1973 i T. Bogdanowicz 1989,1992). Przewaga jednej strony ciała nad drugą nie zjawia się od razu w postaci gotowej, lecz powstaje stopniowo i nasila się w miarę ogólnego rozwoju ruchowego dziecka. Lateralizacja, czyli stronność, funkcjonalna dominacja jednej ze stron ciała, związana jest z dominowaniem jednej z półkul mózgowych. Ze względu na fakt krzyżowania się większości szlaków nerwowych, drogi nerwowe z prawej strony ciała docierają do lewej półkuli, a z lewej strony ciała do półkuli prawej. Zatem funkcjonalnej dominacji prawej strony ciała (głównie ręki) odpowiada dominacja półkuli mózgowej.

U większości ludzi zaznacza się przewaga prawej strony ciała nad lewą i to zarówno w zakresie pracy kończyn górnych, dolnych, ruchów tułowia, jak i niektórych parzystych narządów zmysłowych, zwłaszcza oczu. Jest to model lateralizacji jednorodnej prawostronnej. O lateralizacji jednorodnej lewostronnej mówimy wtedy, gdy cała lewa strona ciała (zarówno ręka, noga jak i oko) pracuje sprawniej niż strona prawa. Obok zjawiska dominacji jednorodnej zdarzają się przypadki dominacji niejednorodnej, zwanej inaczej skrzyżowaną W praktyce spotkać można różne rodzaje dominacji skrzyżowanej. Bywają przypadki, gdzie leworęczność występuje jednocześnie z prawoocznością i prawonożnością lub praworęczność z lewoocznością i lewo-nożnością. Powstaje wtedy problem współdziałania poszczególnych kończyn i organów parzystych. Wysoki poziom percepcji i ekonomii ruchów jest bowiem osiągalny wówczas, gdy jedna z kończyn dominuje, druga zaś z nią współpracuje oraz gdy oko i ręka dominują po tej samej stronie ciała. Sprzyja to wytworzeniu się tzw. układu ręka-oko, który jest podstawą koordynacji wzrokowo-ruchowej, a więc wykonywania większości czynności manipulacyjnych i graficznych. W wielu czynnościach niezbędna