Kompendium Wiedzy geografii75

ojczyzna. Patriotyzm jest kształtowany przez wychowanie w rodzinie i edukację szkolną młodzieży, która wchodząc w dorosłe życic powinna reprezentować postawy zgodne z interesem swojej ojczyzny. Zachowania patriotyczne społeczeństwa najpełniej ujawniają się w okresie zagrożenia bytu państwowego (wojny, okupacji, kryzysów gospodarczych itp.).

Krytyka państwa narodowego, z którą współcześnie występują niektóre światowe środowiska intelektualne, propagowanie w mediach internacjonalnych postaw i globalnej kultury' oraz rozwój procesów regionalnej integracji państw doprowadziły niemal do zniknięcia pojęcia „patriotyzm” ze słownictwa dialogu społecznego. W masowych programach edukacyjnych zaniechano również kształtowania takiej postawy społeczeństwa polskiego. Wychowanie pokoleń Polaków' w duchu patriotycznym miało znaczący wpływ na odrodzenie sic Państwa Polskiego po 123 latach zaborów, a w okresie okupacji hitlerowskiej (1939-1945) — na zorganizowanie podziemnego państwa, które prowadziło walkę o niepodległość, godność ludzi oraz o zachowanie tożsamości i kultury narodowej. (Patrz hasła: Nacjonalizm, Państwo narodowe).

PLEMIĘ

Stanowi ono etniczną grupą o wspólnym — realnym, przypuszczalnym lub wyimaginowanym — pochodzeniu. Jednocześnie jest formą organizacji grupy społecznej, uznawanej za zacofaną. W aspekcie historycznym organizacja plemienna stanowi etap rozwoju ludzkich społeczeństw — od rodów', poprzez narodowości, do współczesnych narodów.

Plemię jest społecznością autochtoniczną lub zwartą społecznością allochtoniczną, zajmującą określone terytorium. Dzieli się na rody (klany), które są strukturami samorządowymi, przestrzegającymi reguł systemu czynności zabronionych. W imperium rzymskim ludność była podzielona na plemiona wiejskie i miejskie (łac. tribus).

W XIX i XX wieku termin „plemiona” łączono z autochtoniczną ludnością Afryki. Współcześnie jest on różnic interpretowany. W celu uniknięcia negatywnych konotacji zamiast terminu „plemię*' używa się często pojęć etnos lub etniczna grupa. Kojarzenie plemion z „prymitywizmem" jest w rzeczywistości bezpodstawne, ponieważ tworzą one bardzo skomplikowane struktury społeczne.

W potocznym języku jest to termin negatywnie wartościujący — oznacza grupę o niższym poziomic kultury lub grupę niepożądanych najeźdźców. (Patrz hasła: Etnos. Etniczna grupa, Autochtonizjn. allochtonizm).

PLURALIZM

Termin ten używany jest w dwóch znaczeniach:

1.    Jako obecność różnorodności i mnogości w życiu społecznym i ekonomicznym. W takich przypadkach mówi się

Społeczeństwo

pluralistyczne

0    społeczeństwie pluralistycznym. Występowanie różnorodności może być rozumiane w trzech aspektach: etnicznym (lub rasowym), językowym i religijnym. Są one równoważne, co jest istotą społecznej postawy tolerancji ctniczno-kullurowej

1    religijnej. W wielu jednak przypadkach różnice te mogą być przyczyną konfliktów (pluralizm konfliktowy).

Pluralizm

organizacyjny

2.    Jako pluralizm organizacyjny, istniejący w krajach rozwiniętych i demokratycznych. Władza jest podzielona między poszczególne stronnictwa w sposób nic pozwalający na to, by jedna grupa podejmowała decyzje wiążące dla wszystkich grup. Istnieje zgoda co do tego. że konflikty należy rozwiązywać na arenie politycznej pragmatycznie, na drodze kompromisów. Legitymizacja decyzji następuje w wyniku wyborów do przedstawicielskich instytucji demokratycznych.

Pluralizm

kulturowy

Pluralizm

wewnętrzny

Istnieje również pojęcie pluralizmu kulturowego, oznaczające akceptację różnych kultur w wieloetnicznym społeczeństwie. Są dwa rodzaje tego typu pluralizmu:

1. Pluralizm wewnętrzny wyraża się tym, że każda grupa rozwija swoje własne modele kultury i aktywnie podtrzymuje życic wewnątrz grupy, jednak bez stymulowania powiązań i kontaktów z innymi grupami etnicznymi (związki te są ograniczane do sfery gospodarczej i instytucji politycznych demokracji przedstawicielskiej). Powiązania personalne mają charakter jednokierunkowy i są zamknięte wewnątrz grupy.

133