korpikiewicz15

150 2, Zdeterminowanie zjawisk

z predyspozycjami psychofizycznymi rodzącej się osoby, przekazów I Ching z mającymi nadejść wydarzeniami, czy widzenia przyszłości z tym, co się stanie itp, tam gdzie trudno dostrzec bezpośredni związek przyczyny ze skutkiem (bądź jest to wręcz niemożliwe, gdyż zjawisko dotyczy przyszłości, dlatego też mówimy o „skorelowaniu", „synchroniczności" itp.), jest u podstaw⁷ ukryta zasada nielokalności zdarzeń Wszechświata?

2.4. Konieczność we Wszechświecie

Przeświadczenie o ludzkiej wolności przez wieki owocowało przekonaniem, że człowiek jest w stanie zmieniać Świat - przynajmniej Ziemię i jej najbliższe otoczenie - a ograniczają go w tym działaniu jedynie prawa fizyki. Twierdzenie takie wydawało się tak oczywiste, jak to, że w swoim ogródku postawić mogę ławkę i ogrodowy stolik w dowolnie wybranym przez siebie miejscu. Choć zdroworozsądkowa wiedza wciąż utrzymuje nas W' przekonaniu, że tak właśnie jest, to zagłębianie się w problemy mikro-świata i mega-Świata, czyli Kosmosu jako całości, zdaje się coraz częściej poddawać w wątpliwość len z pozoru oczywisty wniosek.

Model kosmologiczny skonstruowany przez Einsteina opierał się na geometrycznych własnościach czasoprzestrzeni, która miała być zakrzywiona i zamknięta. Wynikało z tego, że zarówno promień Wszechświata, jak i zawarta w nim materia, są skończone. Świat miał być skończony (miał skończoną objętość), ale nieograniczony (żaden jego punkt nie był topologicznie wyróżniony), przez analogię do kuli, której rozmiary⁷ są skończone, ale na której nie ma żadnych wyróżnionych punktów - granic; wszystkie są równouprawnione. 2 poczynionych założeń wynikało, że średnia gęstość materii jest stała zarówno w czasie jak i w przestrzeni.

Założenia jednorodności i izotropowości pozostawały jednak w niezgodzie z wnioskami wypływającymi z prawa powszechnego ciążenia: jeżeli wszystkie ciała we Wszechświecie mają masę grawitacyjną, pojawić powinien się ruch, jako wynik przyciągania się ciał. Niemożliwe jest bowiem (a raczej: jest to nieskończenie mało prawdopodobne), żeby materia ta była rozłożona w nieskończonej przestrzeni doskonale równomiernie. Einstein, przekonany o statyczności Wszechświata, założył istnienie sił przeciwstawnych grawitacji i dodał do swych równań słynną „stałą kosmologiczną". Inne rozwiązanie równań Einsteina, znalezione jako drugie z kolei, zwane jest modelem kosmologicznym Wilhelma de $itter'a: czasoprzestrzeń Wszechświata jest zakrzywiona, ale pusta - spełnia równania Einsteina tylko wtedy, gdy gęstość materii w niej jest równa zeru. Obliczenia Georgesa Lemaitrc'a wykazały, że jeśli w pustej czasoprzestrzeni umieścić dwie cząstki materialne to okaże się, iż promieniowanie wysłane przez jedną z nich obserwator znajdujący się na drugiej będzie odbierał jako przesunięte ku czerwieni. Interpretując ten wynik zgodnie z efektem Dopplera, dochodzimy do wniosku, że cały Wszechświat musi się zacząć rozszerzać.

W 1912 roku V.M.Slipher odkrył, że widmo wielu obserwowanych galaktyk jest przesunięte ku czerwieni. Fakt ten zinterpretowano zgodnie z efektem Dopplera - oddalaniem się obiektu od obserwatora. W 1929 roku Edwin Hubble, opierając się na wyznaczonych prędkościach galaktyk, sformułował swoje słynne prawo: przesunięcie linii w widmie (prędkość oddalania się galaktyki) jest proporcjonalna do jej odległości od obserwatora. Współczynnik proporcjonalności „H" nazwano stalą Hul>blc'a. „Ucieczkę galaktyk" uznano za dowód na ogólną ekspansję Wszechświata. Gęstość materii w^re Wszechświecie zmienia się więc w czasie - maleje.

Aleksander Eriedmann, który nie znał prac Hubble'a, na podstawie obliczeń doszedł do wniosku, że rozwiązania Einsteina i de Sillera są przypadkami szczególnymi (o dodatniej krzywiźnie przestrzeni); w ogólności krzywizna Wszechświata może być dodatnia, ujemna lub zerowa i może zmieniać się w czasie - Wszechświat może się kurczyć lub rozszerzać. Ekspansja Wszechświata została więc przewidziana przez teorię.

Z modeli Friedmanna-Lametrie tych wynikała obecna ekspansja, zmienność w czasie „stałej" Hubble'a oraz istnienie w dalekiej