Kościoły minorytów (franciszkanów) i dominikanów, naśladowców św. Franciszka z Asyżu (1182-1226) i św. Dominika (1170-1221). jako świątynie kaznodziejskie budowano przeważnie w miastach.
Różnorodne typy przestrzenne:
- bazyliki sklepione, często zbliżające się do formy halowej (przeważnie dominikanie i franciszkanie)
- bazyliki stropowe z niewiele wyższą nawą główną (głównie franciszkanie gómonicmicccy, poł. X1II-XIV w.)
- hale sklepione (franciszkanie, dominikanie)
- jednonawowc kościoły salowe.
Bazyliki (typ rozwinięty):
- trzy nawy bez transeptu
- szeroko otwarte ostrołukowc arkady
- szerokie nawy boczne z dachami pulpitowymi, sięgającymi wysoko na mury nawy głównej, dlatego
- wysoka ściana wnętrza nad arkadami, pozbawiona podziałów architektonicznych. za to często pokryta freskami
- okna górne małe. czasem okrągłe, w dużych odstępach
- wysmuklę filary, w przekroju okrągłe lub ośmioboczne. bez profilowań
- brak głowic
- płaskie stropy belkowe nad nawą główną, aż do luku tęczowego
- albo sklepienia krzyżowo-żebrowe
- lektorium umieszczone o jedno lub więcej przęseł przed prezbiterium
- nawy boczne prosto zamknięte: boczne chóry stosowane rzadko; prezbiterium często podwyższone
- wielobocznc zamknięcie prezbiterium
- sklepienia sieciowe lub gwiaździste
- wysokie, lancetowe okna
- służki schodzą do podłogi tylko w zamknięciu chóru.
Na zewnątrz gładkie szczyty i ściany fasad
- Często wielkie okno zachodnie z prostymi podziałami
- wieże wznoszone rzadko, zwykle tylko sygnatura nad lukiem tęczowym
- przypory wyłącznie wokół chóru, niejednokrotnie uskoki przykryte oka-pnikami.