ksi ¬ki studia 3

250 Rozdział 17

o różnej wielkości i intensywności zabarwienia. Ułatwia on opis i klasyfikację chromosomów oraz umożliwia identyfikację brakującego lub dodatkowego materiału chromosomowego. W haploidalnym zestawie chromosomów metafazowych wyróżniamy ok. 400 prążków, więcej prążków uzyskamy w chromosomach pro-metafazowych ok. 500-1250. Wraz ze wzrostem rozdzielczości prążkowej wzrasta możliwość wykrycia małych aberracji strukturalnych.

Do podstawowych technik prążkowych należą:

-    Prążki G - chromosomy po trawieniu trypsyną barwimy odczynnikiem Giemsy (technika GTG) lub Wrighta (prążki GTW).

Obecność euchromatyny i heterochromatyny w chromosomie pozwala na uzyskanie podczas barwienia odpowiednio prążków jasnych i ciemnych (ryc. 17.5). Ciemne prążki G odpowiadają regionom bogatym w pary A-T, późno replikującym i zawierającym nieliczne aktywne geny, mają również inną zawartość i skład białek niż regiony słabo zabarwione. Prążki jasne odpowiadają regionom wcześniej replikującej, aktywnej transkrypcyjnie euchromatymy.

-    Prążki Q - otrzymujemy przez barwienie akrydyną, wzór prążków Q odpowiada obrazowi prążków G (poza nielicznymi wyjątkami).

-    Prążki R - uzyskujemy różnymi metodami, np. dzięki hydrolizie cieplnej i barwieniu odczynnikiem Giemzy. Prążki R są odwrotnością prążków G (regiony ciemne w prążkach G sąjasne w prążkach R).

Ryc. 17.5. Obraz ptytki metafazalnej cztowieka po barwieniu ujawniającym prążki G

Dodatkowe techniki barwienia stosowane są w przypadkach, gdy stwierdzimy nieprawidłowości wzoru prążkowego sugerujące aberracje chromosomowe:

-    prążki C - wybarwianie heterochromatyny centromerowej (ryc. 17.6), barwienie Ag-NOR - srebrzenie organizatorów jąderka (ryc. 17.7),

-    barwienie distamycyną DA/DAPI - technika fluorescencyjna (rys. 17.8),

barwienie KMA włąe/anic lirdU do DNA w późnej fazie jego syntezy i barwienie lluorochmmem, późno replikujący chromosom wykazuje słabszą intensywność fluorescencji.

A

\

*

r

i***

*

w

Ryc. 17.6. Centromery uwidocznione za pomocą prążków C

Ryc. 17.7. Barwienie srebrem pozwala na uwidocznienie aktywnych regionów NOR w chromosomach akrocentrycznych

%\

%

Wybór techniki barwienia zależy od rodzaju aberracji, którą będziemy dokładnie analizować (tab. 17.1).