ksi ¬ki studia&6

276 Rozdział 17

hodowla komórek wątroby (hepatocytów)

wprowadzenie żytą wrotną do wątroby komórek chimerycznych

dodanie retrowirusa z genem receptora LDL

wyselekcjonowane komórki odrzucone komórek ze zintegrowanym DNA wirusowym

Ryc. 17.21. Terapia genowa u pacjentów z hipercholesterolemią - wprowadzanie terapeutycznego genu receptora LDL przy użyciu wektora retowirusowego

błonka naczyń krwionośnych za pośrednictwem retrowirusów lub nośników syntetycznych,

- hemofili B - spowodowanej brakiem czynnika IX krzepnięcia krwi, prawidłowy gen wprowadzono do komórek mięśni udowych za pomocą retrowirusów lub adenowirusów. W momencie pisania niniejszego skryptu pacjenci objęci programem badawczym prowadzonym na Uniwersytecie w Pensylwanii nie potrzebowali iniekcji czynnika IX przez ponad rok. Metoda ta pozwala unikać iniekcji czynnika IX, który jest preparatem krwiopochodnym i może być źródłem zakażenia wirusem zapalenia wątroby czy HIV.

2. Leczenie chorób nowotworowych:

transfer genu supresorowego - wprowadzanie do komórek guza genów o działaniu przeciwnowotworowym, transfer genów samobójców - produkty tych genów przekształcają związki chemiczne (np. proleki) w substancje toksyczne dla komórki lub uczulają komórki na chemioterapię i radioterapię,

-    transfer genów immunomodulacyjnych - białka kodowane przez te geny mogą bezpośrednio zabijać komórki nowotworowe lub pobudzają limfocyty T,

-    transfer genów antyangiogennych - hamują one rozwój naczyń krwionośnych w guzie, ograniczając jego rozrost,

-    transfer genów proapoptotycznych - pobudzają one śmierć komórek nowotworowych na drodze apoptozy.

3.    Przewlekłe nieuleczalne choroby zakaźne (np. AIDS).

4.    Postępujące choroby przewlekłe,

-    chorobę Parkinsona można by leczyć, wstrzykując do mózgu zmodyfikowane fibroblasty produkujące dopaminę.

Tabela 17.2. Wybrane choroby dziedziczne, dla których zatwierdzono projekty badań klinicznych terapii genowej

Nazwa choroby	Gen lub jego produkt	Miejsce podania	Wektor
Brak al-antytrypsyny	al-antytrypsyna	drogi oddechowe	liposomy
Przewlekła choroba ziarniakowa	p^47 (oksydaza)	komórki szpiku	retrowirus
Mukowiscydoza	CFTR	drogi oddechowe	adenowirus, liposomy, wirus adenosatelitarny
Rodzinna hipercholesterolemia	receptor LDL	hepatocyty	retrowirus
Niedokrwistość Fanconiego	geny komplementacji grupy C	komórki krwiotwórcze	retrowirus
Choroba Gauchera	glukocerebrozydaza	komórki krwi obwodowej, komórki krwiotwórcze	retrowirus
Zespół Huntera	sulfataza siarczanu kwasu iduronowego	limfocyty	retrowirus

Źródło: Biologia molekularna w medycynie, 2001

W roku 2000 zatwierdzono i przeprowadzono 425 projektów terapii genowej, w których uczestniczyło około 3500 osób (tab. 17.2). Najwięcej takich badań prowadzi się w IJSA (70%) i Uuropie (20%). W Polsce prowadzony jest jeden projekt terapii genowej c/cmiaku. Pierwsza próba somatycznej terapii genowej do-