ksi ¬ki studia'3

290 Ro/D/IAł 18

Genotypy	Częstość stanu równowagi	Częstość rzeczywista
AA	0,12	0,06
Aa	0,46	0,58
aa	0,42	0,36
Suma	1,00	1,00

Wniosek:

Badana populacja nie jest w stanie równowagi genetycznej, ponieważ częstości odpowiadające stanowi równowagi nie są zgodne z częstościami obserwowanymi.

Uwaga!

Przeprowadzając badanie populacji, możemy policzyć osobniki o określonym fenotypie czy genotypie, dysponując tymi danymi liczbowymi, musimy sami wyliczyć ich częstości. Częstość genotypu wyraża stosunek danego genotypu do ogólnej ilości genotypów, np. mamy populację liczącą 1000 osobników w tym AA - 350; Aa - 550; aa - 100.

Częstość genotypu AA: f_AJ = 350/1000 = 0,35 (identycznie obliczamy pozostałe częstości).

Do określenia, czy istnieje duże odchylenie od równowagi Hardy'ego-Wein-berga w populacji wykorzystujemy test zgodności %².

x²=I

(fo-f.)²

f,

f - częstość obserwowana f - częstość teoretyczna

Liczba stopni swobody wynosi n-1, gdzie n oznacza liczbę rozpatrywanych klas. Powróćmy do naszego przykładu:

Genotypy	f O	f,	(fo-f,)^2	(fo-f,)^2 f,
AA	0,06	0,12	0,0036	0,03
Aa	0,58	0,46	0,0144	0,0313
aa	0,36	0,42	0,0036	0,0086
Suma	1,00	1,00		X^2 = 0,0699

Z tabeli yj odczytujemy*, że wartość = 0,0699 przy dwu stopniach swobody wskazuje na zgodność w granicach 95%, czyli prawdopodobieństwo, że ba-

* Tabelę %² zamieszczono w: B. Piątkowska, G. Dąbrowska, A. Goc, Zbiór zadań i pytań z genetyki, cz. 1: Genetyka ogólna, Wyd. UMK, Toruń 1998, s. 114.

dana populacja wykazuje odchylenie od równowagi Hardyego-Weinberga wynosi 5%.

Mała wartość %² wskazuje na małe odchylenie (dużą zgodność) z częstościami spodziewanymi, duża wartość %² świadczy o dużym odchyleniu (małej zgodności).

18.2. Sposoby ustalania częstości alleli i genotypów w populacjach

Różnice w sposobach ustalania częstości alleli w populacji zależą od:

-    sposobu dziedziczenie się alleli (dominacja całkowita lub niecałkowita),

-    lokalizacji genów (autosomy czy chromosomy płci),

-    liczby alleli danego genu (tylko 2 lub więcej alleli),

-    stanu populacji (zrównoważona czy niezrównoważona).

Analizując strukturę genetyczną populacji, zawsze powinniśmy wybierać taki sposób analizy, aby uzyskać wynik obarczony jak najmniejszym błędem.

Matematyczne ustalenie, czy populacja jest w równowadze Hardy'ego-We i u berga jest możliwe tylko wówczas, gdy znamy liczebność każdego z możliwych genotypów.

18.2.1. Częstość alleli i genotypów w przypadku pełnej dominacji w populacji zrównoważonej

W przypadku całkowitej dominacji jednego genu nad drugim fenotypy homozy-got dominujących i heterozygot są identyczne. Obliczanie częstości zarówno alleli, jak i genotypów jest w takiej sytuacji utrudnione, dlatego nasze obliczenia opieramy wyłącznie na częstości homozygot recesywnych, gdyż z całą pewnością wiemy, że mają one tylko jeden rodzaj alleli.

Pamiętamy, że w populacji zrównoważonej frekwencja homozygot resesywnych

zaś p = 1 - q

Na przykład:

W stadzie 1000 krów kojarzących się losowo naliczono 910 czarnych i 90 czerwonych (C - barwa czarna, c - barwa czerwona). Krowy czarne mają dwa różne genotypy CC lub Cc, a krowy czerwone cc. Częstość genotypu recesywne-go wynosi 90/1000 = 0,09. Ponieważ populacja spełnia warunki populacji zrównoważonej:

częstość allelu c : q =    0,09 = 0,3

częstość allelu C : p = 1 - 0,3 = 0,7.