KSIĄŻKA (23)

- Szczególnie ważnym zabiciem poznawczym, u***' unaUtommntc złożonych systemów jest Ich dekomposycj* ^{m c}\\l •ktaóowe. Granice pomiędzy tymi caeteMmi nie m wyra**^,cfl element może ucsestnlccyić w różnych zbiorach z różną »iln powiązany % nimi. Dekompozycja nigdy nie je®* »*P^e,na-Witem istnieją elementy, których nie epoeób przydzielić jed^noznncz' nie jakiemukolwiek zbiorowi. Tc cechę myślenia eyeteme^F ^motna podsumować, k nie można porządkować świata na ak-

Włodzimierz Plotroweid stwierdza, śe patrząc przez .*y*^łemowę okulary* na przedsiębiorstwa, banki, firmy usługowe, instytucje administracyjne, szkoły, aepltale i inne organizacje nastawione i nic nastawione na zysk. mośna zauważyć, że charakteryzuj* je wzpółne cechy:

1.    Organizacje M Jednocześnie systemami sztucznymi i naturalnymi. Sztucznymi, gdyż ludzie budują je świadomie w celu realizacji mniej hib bardziej jasno określonych celów. Maturalnymi, bowiem składają sic z pojedynczych uczestników i grup społecznych dążących do zaspokojenia własnych celów.

2.    Organizacje są systemami otwartymi. Prowadzą bezustanną wymianę energii, materii I informacji.

3.    Organizacje są uporządkowanymi systemami społeczno-technicznymi. Składają się z podsystemów, które różnią się możliwością przewidywania zachowań i reakcji na rozmai-te oddziaływania. Elementy społeczne to cele i realizujący je ludzie. Elementy techniczne to struktura formalna, procedury, systemy informacyjne I aparatura.

4.    Organizacje mają budowę hierarchiczną. Składują się z podsystemów, które dzielą się na podsystemy niższego rzędu, te zaś na podsystemy jeszcze niższego rzędu itd. Widoczne jest to nu każdym schemacie organizacyjnym, który jest graficznym odzwierciedleniem struktury organizacyjnej.

5.    Systemy organizacyjne mają zdolność doskonalenia się. mogą zwiększać swoją sprawność i poprawiać stopień zorganizowania, mogą wprowadzać rozmaite innowacje techniczne, organizacyjne, społeczne i ekonomiczne.

6.    W organizacjach ścierają się ze sobą dwie tendencje. Jedna to adaptacyjna (innowacyjna), zmierzająca ku zmianom i druga konserwatywna (zachowawcza), dążąca do utrzymania dotychczasowego stanu rzeczy. Obie są potrzebne do rozwoju organizacji. Trzeba tu jednak zachować złoty środek. Pierwszą tendencja jest niezbędna dla dokonania zmian, druga zaś gwarantuje Armie stabilność.

7. Systemy organizacyjne cechują się ekwifinal-nośctą. co oznacza, że mogą osiągać różne wyniki w różny sposób -za pomocą różnych procesów i struktur¹*.

Jednym z najbardziej interesujących naukowców, którzy dokonali adaptacji teorii systemów na grunt organizacji i zarządzania jest G. Nadlcr. W swojej książce Work Systems Design. The Ideals Con-cept wychodzi z założenia, że wszystkie systemy stworzone przez człowieka, a więc i przedsiębiorstwo, mają szereg charakterystycznych cech, które dadzą się odnieść do każdego systemu⁷⁹. Podstawą koncepcji autora jest pojęcie sytemu pracy. Definicję systemu pracy wyprowadza on od pojęcia jednostki organizacyjnej. Każda organizacja ma cel, dla realizacji którego potrzebne jest użycie określonych zasobów, bowiem ich posiadanie nie zapewnia realizacji celu. Potrzebne jest według Nadlera uporządkowanie wszystkich zasobów poprzez •tworzenie systemu pracy. Taki system jest dynamiczną kombinacją ludzkich i finansowych zasobów w celu uzyskania pożądanego wyrobu lub usługi. G. Nadlcr wyróżnia kilka charakterystycznych cech dla każdego systemu pracy. Są nimi:

-    funkcje lub cele określone dla danego systemu,

-    wejścia - czyli praca żywa i uprzedmiotowiona,

-    wyjścia - czyli produkt finalny lub usługa będąca rezultatem wykorzystania danych zasobów,

-    proces pracy - kolejność postępowania w procesie pracy,

-    otoczenie - system polityczny, społeczny, ekonomiczny, warunki naturalne, warunki materialne, poziom techniczny i in.,

-    zasoby fizyczne - maszyny, urządzenia, oprzyrządowanie itp.,

-    ludzie biorący udział w procesie pracy®⁰.

Podejście i cały tok rozumowania G. Nadlera szczególnie przydatny okazał się w metodzie syntetycznej (prognostycznej) projektowania organizacji. W metodzie tej - jak pisze Zofia Mikołajczyk - .punktem wyjścia jest koncepcja systemu nowego, najczęściej zupełnie nowego od istniejących, wskazująca perspektywiczne rozwiązanie problemów twórczych. Pomija się tu wszystkie etapy wstępne i bierze

^7$ Zob. W. Piotrowski, OrganUaąf* l zarządzania.... s. 530-535 oraz A K. KoftmlAsM, Analiza systemowa organizacji. Warszawa 1979.

''' Zob. C. Nadlcr, Work Systems Design. Tka Ideała Concept. Homewood, Bpi. 1957, a. 5.

*° Tamie. a. 2.

47