lichtarski (172)

Współpraca przedsiębiorstwa r z innymi podmiotami gospodarczymi

Istota i formy współpracy

Charakterystycznymi przejawami i efektami rozwoju gospodarczego i cywilizacyjnego społeczeństw są min.:

-    ilościowy, rodzajowy i jakościowy rozwój procesów produkcji (wyrobów, usług), wymiany i konsumpcji,

-    pogłębiający się społeczny podział pracy i specjalizacja jednostek (podmiotów) gospodarczych w realizacji określonych części (faz, rodzajów) procesu gospodarczego,

—    dynamiczny rozwój zastosowań osiągnięć nauki i techniki w działalności gospodarczej,

—    .globalizacja" rynków zbytu, ich ilościowy rozwój, a jednocześnie zaostrzenie się walki konkurencyjnej na rynkach dotychczasowych i o rynki nowe itd.

W tych warunkach jednostki gospodarcze (przedsiębiorstwa) funkcjonujące w sferze produkcji i wymiany, chcąc osiągnąć swoje cele i pełnić służące tym celom funkcje, wchodzą w liczne i różnorodne, bezpośrednie i pośrednie związki (interakcje, relacje) z innymi przedsiębiorstwami

Więzi między przedsiębiorstwami stanowią o występowaniu działania wielo-podmiotowego, .w którym każdy z uczestników liczy się z czynami innych" [6, s. 106], co w sensie prakseologicznym można nazwać kooperacją w szerokim tego słowa znaczeniu (renru largo). Uczestnicy takiego działania, zmierzając do osiągnięcia wzajemnie nicsprzecznych celów, mogą pomagać sobie w jego realizacji, co można określić mianem kooperacji pozytywnej (albo współpracy, współdziałania), lub też - zmierzając do osiągnięcia konkurencyjnych (wzajemnie sprzecznych) celów — mogą sobie przeszkadzać, co może być określone jako kooperacja negatywna lub walka [6, s. 106].

Typowym przykładem negatywnej kooperacji przedsiębiorstw w warunkach gospodarki rynkowej jest ich zachowanie na rynku (w zakresie kształtowania cen i innych warunków transakcji) oraz w sferze nieprodukcyjnej i produkcyjnej (przygotowanie i wprowadzenie do produkcji nowych wyrobów oraz kształtowanie rozmiarów produkcji), zmierzające do osłabienia pozycji lub wyparcia

8.1. Istot* i formy wtpdłpracy

345

z rynku przedsiębiorstw konkurencyjnych. Zakresem, natężeniem, metodami i narzędziami walki konkurencyjnej przedsiębiorstw na rynku w tej pracy nie będziemy bliżej się zajmować. Należy jedynie podkreślić, że:

=» przedsiębiorstwa konkurujące z innymi, w dążeniu do osiągnięcia określonych celów nierzadko wykazują gotowość do samoograniczeń w zakresie metod i narzędzi walki (np. zrzekając się drastycznych sposobów walki przy użyciu cen - na rzecz sposobów łagodniejszych, polegających na operowaniu poziomem technicznym wyrobów, pozacenowymi warunkami sprzedaży itd.),

=* przedsiębiorstwa konkurujące z sobą w jednych dziedzinach mogą nawiązywać współpracę (kooperację pozytywną) w innych (np. uzgadniać politykę płac i świadczeń społecznych, podejmować wspólne działania w zakresie rozwoju metod ochrony środowiska naturalnego itd.),

=* przedsiębiorstwa konkurujące mogą podejmować wspólne, zgodne działania na rzecz ograniczenia kosztownej (niekiedy niszczącej) konkurencji na głównym obszarze konfrontacji, co oznacza swoiste połączenie elementów działań konkurencyjnych z elementami współpracy (np. uzgodnienia co do cen czy wielkości sprzedaży),

=* przedsiębiorstwa konkurujące mogą wreszcie wspólnie dążyć do całkowitego wyeliminowania sytuacji konkurencyjnej, np. przez dokonanie podziału rynku lub połączenie przedsiębiorstw w jeden podmiot gospodarczy.

Wszystko to oznacza, że w praktyce gospodarczej mamy do czynienia nie tylko z sytuacją globalnej walki przedsiębiorstw lub ich totalnego współdziałania — elementy zachowań obu wymienionych rodzajów bardzo często wzajemnie się przenikają, koegzystują lub zastępują.

Przejdźmy obecnie do scharakteryzowania rodzajów i sposobów przejawiania się i okoliczności sprzyjających powstawaniu więzi kreujących współpracę, tj. oznaczających podejmowanie działań wzajemnie zgodnych i uzupełniających się oraz mających pozytywne znaczenie z punktu widzenia ich wpływu na osiąganie celu przedsiębiorstw.

Wyróżnijmy dwa podstawowe typy więzi współpracy między przedsiębiorstwami: A i B.

Więzi typu A występują wtedy, gdy jedno przedsiębiorstwo wykazuje zdolność i gotowość do wykonania (dostarczenia) określonego rodzaju świadczeń (rzeczy, ludzi, pieniędzy czy informacji), inne zaś wykazuje zapotrzebowanie na te świadczenia. Dochodzi wówczas najczęściej do dwukierunkowej i ekwiwalentnej ‘ wymiany świadczeń.

Omawiane tu więzi przejawiają się głównie przemieszczaniem między przed-Y_ siębiorstwami: wyrobów gotowych, półfabrykatów, materiałów, mediów energetycznych. ludzi z umiejętnością wykonywania określonych świadczeń (np. remontów), dokumentacji technicznej i innej (organizacyjnej, rynkowej itd.),