67424 lichtarski (186)

372 8. Współpraca przedsiębiorstwa i innymi podmiotami lospodarczymi

ma kartelowego i w zgodzie z jego treścią, nie może realizować własnych celów ani też kreować i realizować celów nadrzędnych dla całego zgrupowania i w tym sensie nic może być traktowane jako jednolite kierownictwo całości zgrupowania, tak jak to ma miejsce w koncernowych formach integracji przedsiębiorstw.

Kartele i stanowiące wyższą ich formę syndykaty wyraźnie nic przystają do warunków i wymagań współczesnej, rozwiniętej gospodarki rynkowej. Takie czynniki, jak m.in.: umiędzynarodowienie (globalizacja) rynków, zastępowanie konkurencji cenowej konkurencją opartą na wykorzystaniu postępu technicznego produkcji i całego arsenału pozacenowych instrumentów marketingowego oddziaływania na rynek. np. aktywna antykartclowa polityka rządów — zmniejszają na tyle skutecznie racje i możliwości istnienia porozumień kartelowych, że formy te w rynkowej praktyce gospodarczej krajów rozwiniętych mają charakter wyraźnie schyłkowy.

Nie ma zatem powodów, które uzasadniałyby potrzebę promowania tych form w obecnej i przyszłej gospodarce polskiej.

Literatura

[1]    Bień K.: Co to jat leasing „Reforma Gospodarcza'* - dodatek do „Rzeczpospolitej" 1990 nr 177 (z 12 lutego).

[2]    Jagoda H : Państwowa regulacja Integracji przedsiębiorstw w polskiej gospodarce. Ewolucja, ocena, kierunki. Wrocław: AE 1990. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 521

[3]    Korttn J.: Związki (organizacyjne) przedsąbiorstw w gospodarce rynkowej w polskim przemyśl* Łódź: ORTEP-UL 1989.

[4]    Lisikiewicz J.: Zgrupowanie przedsiębiorstw przemysłowych. Wi Roswój struktur organizacyjnych jednostek przemysłowych. Warszawa: SGPiS (Katedra Ekonomiki Przemysłu) 1989.

[5]    Stawińska M.: Umowy kooperacyjne w Republice Federalnej Niemiec. „Przedsiębiorstwo i Rynek* 1986 z. 3/4.

[6]    Ustawa o izbach gospodarczych. Dr.U. 1989 nr 35, pot 195.

[7]    Wrzosek S.: Kilka uwag w sprawie decyzji o kooperacji W: Ekonomika i zarządzanie w przędzą-biorstwie Wrocław: AE 1990. Prace Naukowe Akademii Ekonomicznej we Wrocławiu nr 536.

koncentracyjne

Koncentracja organizacyjna jest taką formą integracji przedsiębiorstw, która bardziej niż inne ogranicza swobodę działania połączonych pod wspólnym kierownictwem jednostek gospodarczych: zakładów i przedsiębiorstw. Zasadniczymi więc cechami tej formy współpracy są: wspólne kierownictwo i różne sposoby ograniczania samodzielności jednostek wewnętrznych tych przedsiębiorstw.

Wspólne kierownictwo może być organem zarządzającym całością zgrupowania i zarazem jedną z jednostek wewnętrznych, tzw. wiodącą. Wówczas nosi ono nazwę zarządu nie wydzielonego. Ta forma określana bywa mianem koncernu. Drugą formą jest wspólne kierowanie wyłącznie całością i wówczas przyjmuje ono postać zarządu wydzielonego. Zarząd ten może być tylko organem kierującym bądź przyjąć formę przedsiębiorstwa. W tym drugim przypadku mamy do czynienia z holdingiem. Holding zazwyczaj zarządza tylko finansami całości, ale bywa też, że sprawuje zarząd na poziomie strategicznym, a nawet operacyjnym nad innymi obszarami działalności zgrupowania, a oprócz tego prowadzi specjalistyczną działalność gospodarczą, np. eksport.

W Polsce koncerny są nazywane holdingami lub obydwu pojęć używa się zamiennie, chociaż z teoretycznego punktu widzenia z holdingiem mamy do czynienia wówczas, gdy zarząd jest wyodrębniony w postaci odpowiedniej spółki.

Ograniczenie swobody działalności jednostek wewnętrznych może dotyczyć samodzielności prawnej i gospodarczej. Gdy jednostki są pozbawione samodzielności prawnej, mamy do czynienia z przedsiębiorstwem wielozakładowym; gdy natomiast jednostki wewnętrzne mają samodzielność prawną, mamy do czynienia z koncernem. Oznacza to, że wewnętrzne jednostki koncernu są również przedsiębiorstwami. Są to przedsiębiorstwa koncernowe.

Niezależnie od samodzielności prawnej, jednostki wewnętrzne mogą mieć różny stopień samodzielności gospodarczej. Ograniczenia mogą dotyczyć różnych sfer działalności: finansowej, inwestycyjnej, produkcyjnej, handlowej, kadrowej itp. Przyjmuje się ogólnie, że przedsiębiorstwa koncernowe mają większą swobodę działalności niż zakłady w przedsiębiorstwie wielozakładowym. Założenie to nic zawsze znajduje potwierdzenie w praktyce gospodarczej. Zależy to przede wszystkim od przyjętego systemu zarządzania: scentralizowanego lub zdecentralizowanego.

Na formę współpracy jednostek wewnętrznych skoncentrowanych organizacyjnie wpływa w zasadzie metoda (lub metody) osiągania celów przedsiębiorstwa. Jest to jednak uwarunkowane sposobem powstawania przedsiębiorstw oraz ich typem gospodarczym. Istnienie wspólnego kierownictwa nie przesądza o współpracy jednostek wewnętrznych. Kierownictwo dba o osiągnięcie celów całości, co niekoniecznie wymaga współpracy jednostek, a jedynie ich działania zgodnego z celami całości, np. z maksymalizacją zysku. Istotna rola przypada regulacyjnej funkcji naczelnego kierownictwa przedsiębiorstw skoncentrowanych organizacyjnie. W razie współdziałania jednostek wewnętrznych staje się ważna funkcja koordynacyjna organu naczelnego. Sposób sprawowania tych funkcji jest też jednak uwarunkowany typem przedsiębiorstw i formą icb istnienia.

Obydwie formy przedsiębiorstw skoncentrowanych organizacyjnie powstają w zasadzie jednakowo. Można tu wyróżnić trzy sposoby: tworzenia, dzielenia i łączenia. Tworzenie polega na tym, że już w fazie inwestycyjnej zakłada się