lichtarski (189)

378 8. Współpraca przed uębłontwą x innymi podnuoUmi goapodłtciymi

a równocześnie przyczynia się do dynamizowania działalności całego koncernu. W przedsiębiorstwach wielozakładowych występuje też możliwość inwestowania V poszczególnych jednostkach na zasadzie udzielania pożyczek wewnętrznych.

Problem inwestycji wskazuje, że jednostki przedsiębiorstw skoncentrowanych organizacyjnie mają szerokie pole współpracy w zakresie finansowania swojej działalności W takich przedsiębiorstwach pojawia się też potrzeba tworzenia wspólnych funduszy, czego dokonuje się w różny sposób.

W koncernach i przedsiębiorstwach wielozakładowych jednostki mogą sobie (wzajemnie) udzielać pożyczek, szczególnie w zakresie finansowania działalności bieżącej. Przepływ tych środków pomiędzy jednostkami zwiększa możliwość ciągłości ich funkcjonowania; mogą one też korzystać z kredytu bankowego. W odróżnieniu jednak od koncernu, gdzie z kredytu może korzystać tylko jednostka (w tym również zarząd), w przedsiębiorstwach wielozakładowych kredyt ten jest udzielany zarówno jednostkom, jak i przedsiębiorstwu jako całości; zwiększa to możliwości ich pozyskiwania. Różnica w dostępie do kredytu wynika stąd. że w koncernie każda jednostka jest traktowana jako oddzielne przedsiębiorstwo, natomiast koncern jako całość nic ma takiego statusu. Przedsiębiorstwo wielozakładowe jako całość jest traktowane jak przedsiębiorstwo, a jego części składowe - zakłady — również mają dostęp do kredytu bankowego.

W koncernach i przedsiębiorstwach wielozakładowych tworzy się wspólne fundusze, scentralizowane na szczeblu zarządu. Ich gromadzenie dokonuje się w ten sposób, że albo jednostki przekazują część zysku na rzecz całości, albo cały zysk skupia się na szczeblu przedsiębiorstwa, a odpow iednie środki przyznaje się poszczególnym jednostkom. W obu przypadkach stosuje się również rozwiązania pośrednie, bowiem chodzi przy tym o uwzględnienie dwóch zasad: samodzielności w gospodarowaniu oraz dbałości o interes całego przedsiębiorstwa. Większe możliwości w ich realizacji stwarza przedsiębiorstwo wielozakładowe, niezależnie od stopnia centralizacji czy decentralizacji zarządzania. W koncernie stopień integracji jednostek jest mniejszy z uwagi na to, że są one samodzielne pod względem prawnym i muszą uwzględniać interesy swych akcjonariuszy. Zależy to bowiem w dużym stopniu od udziału jednostki dominującej w kapitale jednostek podporządkowanych. Udział len może różnicować rozwiązania w odniesieniu do poszczególnych jednostek koncernowych.

W kształtowaniu współpracy między jednostkami przedsiębiorstwa wielozakładowego i koncernu dużą rolę odgrywa system cen wewnętrznych. Jednostki te mogą sprzedawać swoje produkty innym w ramach przedsiębiorstwa po cenach rynkowych bądź po specjalnych, ustalonych wewnętrznie. Politykę cenową wyznacza zarząd przedsiębiorstwa. Powinna ona stwarzać warunki odpowiedniego kształtowania dochodów jednostek, obniżania kosztów u odbiorców oraz koncentracji bądź dekoncentracji zysku. Ceny wewnętrzne niższe od cen rynkowych zmniejszają zaangażowanie kapitału w bieżącą działalność i mogą wpływać na konkurencyjność jednostck-odbiorców oraz na wielkość podatków.

Współpraca gospodarcza jednostek wewnętrznych wynika więc z warunków naturalnych (typ przedsiębiorstwa) albo z interesu ekonomicznego przedsiębiorstwa. W przedsiębiorstwie wielozakładowym i koncernie, przy braku warunków naturalnych, zawsze pozostaje interes ekonomiczny, który kształtuje współpracę tych jednostek.

Literatura

[1]    H»ui B- Organizacja i funkcjonowanie przediifbioritw wielozakładowych Wuiun: PWE 1975.

[2]    Jagoda a. H»uj B Holding - organizacja l funkcjonowanie Włtu.ł PWE 199i

[3]    Nogahki B. Rookiywiki R.: Zarządzanie holdingiem Waruawa: Orgmasz 1996.

M Piericioack Ł Strategie rozwoju firmy. Wino w* PWN 1996.