logistyka zaopatrzenia3

2. Koszty powstające wewnątrz przedsiębiorstwa, wynikające z użytkowani poszczególnych własnych czynników produkcji dla uzyskania konkretnych czynności logistycznych. Koszty te mają charakter kosztów ogólnych. Bez. pośrednie przyporządkowanie powstających kosztów logistycznych wew-nątrz przedsiębiorstwa do odpowiadających im nośników jest najważniejsze dla dokładnego przeprowadzenia rachunku kosztów.

Ogólnie koszty logistyczne w przedsiębiorstwie dzieli się na koszty:

-    funkcjonalne,

1 produktu,

-    poziomu aktywności,

| kontroli¹³⁴.

Dla zorientowanego na logistykę rachunku rodzajów kosztów szczególne znaczenie ma także funkcjonalny podział kosztów, ponieważ umożliwia on zróżnicowanie kosztów logistycznych odpowiednio do występowania podsystemów logistycznych. Rysunek 21 stanowi tutaj odpowiedni przykład, przy czym należy dokonać rozróżnienia między funkcjami operacyjnymi i funkcjami planowania, dyspozycji oraz sterowania.

Rys. 21. Systematyka kosztów logistycznych według różnych podziałów

^IM Por. P. Fawcett, R E. Mc Leish, D. Ogden: Logislics Management. London 1992, s.230-232.

Koszty funkcjonalne są to koszty wynikające z funkcji, jakie pełnią czynności logistyczne w przepływie surowców i materiałów. Są to elementy kosztów produkcji, marketingu, dystrybucji, zaopatrzenia, administracyjne (bezpośrednio identyfikowalne), np. płace pracowników związanych z realizacją czynności logistycznych, koszty badań i rozwoju, np. wynikłe z badania rynków zaopatrzeniowych, zbytu oraz koszty planowania i kontroli. Koszty funkcjonalne umożliwiają zdeterminowanie efektów i wydatków związanych z zarządzaniem w obszarze logistyki. Funkcjonalne zróżnicowanie kosztów logistycznych prezentuje rys. 22.

Koszty produktu ogólnie dzieli sią na bezpośrednie i pośrednie. Do kosztów bezpośrednich wlicza się koszty: materiałów bezpośrednich, pracy, bezpośrednich wydatków, np. wydatki na wynajem wyposażenia lub dzierżawę. Koszty pośrednie obejmują koszty: materiałów pośrednich, płac pracowników pośrednich oraz wydatki pośrednie, np. wydatki na oświetlenie, ogrzewanie.

Rozróżnienie kosztów według poziomu aktywności dostarcza informacji o różnych poziomach aktywności poszczególnych rodzajów kosztów. Poziom aktywności kosztów jest ważny wówczas, gdy znana jest sprawność działania nośników kosztów. Zgodnie z tą klasyfikacją rozróżnia się koszty stałe i zmienne.

Koszty kontroli mogą być obliczone na poziomie wydziału (działu) logistycznego zarządzania oraz na poziomie produktu (wyrobu). Na poziomie wydziału (działu) koszt kontroli jest ogólnym kosztem, jaki powstaje w okresie wydatkowania. Jest on podstawą kontroli kosztów w centrum zarządzania i stanowi jedną z pozycji kosztów budżetowania. Koszty kontroli na poziomie wyrobu są kosztami jednostkowymi, skalkulowanymi na wybrany produkt. Koszty kontroli obszarów logistycznych muszą być wyodrębnione z ogólnej klasyfikacji kosztów logistycznych, gdyż są elementem informacji, komunikacji, analizy i decyzji działania w controllingu logistycznym.

Koszty logistyczne w tradycyjnym ujęciu kosztów można podzielić według ich rodzajów¹. Rodzajowy podział kosztów logistycznych uwzględnia ich podział według czynników produkcji. Są to koszty:

4 materiałowe,

-    osobowe,

-    urządzeń,

-    energii.

^IU K. Kowalska: Mierniki procesu zaopatrzenia..., op. cit.; K. Kowalska: Mierniki gospodarowania surowcami i materiałami. PWE, Warszawa 1993.

123