Maśliński4999

Tabela 18.1. Poziom natężenia dźwięków wytwarzanych w otoczeniu

Poziom natężenia (dB)	Rodzaj źródła
140	startujący odrzutowiec wojskowy
122	młot pneumatyczny
120	dyskoteka
108	krosno tkackie
106	piła tartaczna
103	kosiarka spalinowa
93	ciężarówka z odległości 15 m
85	zegar budzik
60	rozmowa

— WPŁYW NA NARZĄD SŁUCHU

Głównymi efektami fizjologicznymi działania bodźca akustycznego na narząd słuchu jest zjawisko maskowania i zmęczenia słuchu. Zmęczenie to wyraża się czasowym zwiększeniem progu słuchu (tzw. temporaly threshold shift - TTS), związanym ze zmniejszeniem wrażliwości komórek słuchowych, które występuje wkrótce po zadziałaniu hałasu (tyc. 18.1). Im dłużej działa hałas i o większym natężeniu, tym bardziej zmienia się TTS, a powrót do wartości wyjściowej jest wolniejszy. Wiadomo, ze przy zwiększeniu progu słuchu o 50 dB, stwierdzonym w 2 min po zakończeniu działania bodźca, narząd słuchu wymaga 16 godzin regeneracji w warunkach ciszy. Zjawisko maskowania odnosi się do działania dwóch tonów o różnej częstotliwości i natężeniu; słyszymy wówczas tylko ton silniejszy, natomiast słabszy jest zagłuszany. Maskowanie wiąże się z chwilowym zwiększeniem progu słuchu dla tonu maskowanego.

Patologicznym następstwem działania hałasu na narząd słuchu jest głuchota. Może się ona pojawiać jako uraz akustyczny w następstwie pojedynczego bardzo in-

mmmmm Rycina 18.1.

Audiogram w różnych stadiach us7.knd7.enia narządu słuchu wywołanego hałasem; A - słuch prawidłowy, B, C - wczesny okres ubytków słuchu, D - późny okres ubytków słuchu, E - głuchota.

tensywnego, nagłego, krótkotrwałego hałasu łub też wielokrotnego oddziaływania o poaomie przekraczającym 90 dB. Typowym przykładem jest głuchota zawodowa, rozwijająca się u osób pracujących w hałasie bez odpowiedniej ochrony narządu słuchu. Trwałe uszkodzenie słuchu zawiera się w przedziale 1-6 kHz, utrudniając rozumienie mowy. Takie uszkodzenie jest nieodwracalne, a stopień niedosłuchu pogłębia się z upływem lat. Nakładają się wówczas dwa rodzaje zaburzeń, a mianowicie postępujące wraz z wiekiem podwyższanie progu słuchowego (tzw. głuchota starcza) oraz ubytki związane z działaniem nadmiernego poziomu hałasu. Warto zaznaczyć, że poziom dźwięku nieprzekraczający 75 dB nie stanowi zagrożenia dla narządu słuchu. Przy wartościach większych o uszkodzeniu decyduje czas trwania bodźca.

—- WPŁYW NA REAKCJE POZASŁUCHOWE

Oprócz wpływu na narząd słuchu, hałas jako bodziec stresowy, wywołuje także reakcje w innych narządach i układach organizmu. W układzie krążenia stwierdza się chwilowe przyspieszenie częstości skurczów serca, obniżenie pojemności wyrzutowej oraz podwyższenie wartości ciśnienia tętniczego. Zmiany tego typu stwierdza się już od poziomu 70 dB. Krótkotrwały dźwięk powoduje zwężenie obwodowych naczyń krwionośnych, wzmagając opór obwodowy, pogarszając ukrwienie skóry i błon śluzowych. Zmniejszenie przepływu krwi występuje także w wątrobie i nerkach. Hałas szczególnie pogarsza ukrwienie części korowej nerek. Zmniejsza też przepływ mózgowy. Pogorszenie ukrwienia tkanek u człowieka stwierdza się również w czasie snu (ryc. 18.2).

W badaniach doświadczalnych na zwierzętach wykazano zaburzenia metabolizmu w mięśniu sercowym, wybroczyny do błony śluzowej żołądka, obniżenie stężenia magnezu w krwinkach czerwonych, hipokaliemię, hipergłikemię i eozynofilię.

Najważniejszym skutkiem patologicznym poza głuchotą jest rozwój nadciśnienia tętniczego. U osób długotrwale narażonych na działanie hałasu nadciśnienie występuje częściej niż u osób, które nie są poddane jego działaniu. Poza skurczem na-czyń, za przypuszczalny mechanizm rozwoju tej choroby uważa się niedobór magnezu.

Ht

60dB

|

Rycina 18.2.

o

O

60 dP

| 20-

<

0    10    20 30    40    50 60 s

Zmienny przebieg fali tętna i częstotliwości rytmu EEG pod wpływem 5-sekundowego dy.i«h>nia hałasu o natężeniu 60 dB w czasie snu pacjenta, bez jego przebudzenia.

973