medsadowa0

działanie nlkoholu i dawka śmiertelna zmniejsza się u nich nawet do 1    2 g/kg

masy dała.

Alkohol wpływa toksycznie przede wszystkim na o.u.n., przy czym najważniejsze jest jego rizi/dat^e narkotyczne i porażające. W ograniczonej mierze działanie to odnosi się także do autonomicznego układu nerwowego. Należy podkreślić, że alkohol działa toksycznie także na inne układy, zwłaszcza na układ naczyniowy, pokarmowy (wątroba) i hormonalny. Istnieje jednak często indywidualna odporność i zmienność reakcji, zwłaszcza na ostre działanie alkoholu. Ogólnie biorąc, działanie alkoholu na organizm mieści się w pojęciu zatrucia, a zatem skutki toksyczne zależą od dawki i mogą wzrastać aż do silnego działania toksycznego, a nawet śmiertelnego.

Wpływ na o.u.n. ujawnia się także zależnie od fazy działania alkoholu: najpierw wybiórczo — rozkojarzeniem wybranych ośrodków korowych (najpierw płatów skroniowych jako najmłodszych filogenetycznie), następnie działanie prowadzi do procesów hamowania korowego, później także niższych pięter mózgu, tj. prąż-kowia, tworu siatkowatego i całego pnia mózgu. Po małych dawkach alkoholu pojawia się aktywność psychoruchowa, epforia. mogą byJTzaburzone krytycyzm i spostrzeganie. W wyniku dawek zwiększających się dominują procesy hamowania i powstają zaburzenia czynności psychicznych z przedłużeniem reakcji z zaburzeniami uwagi, krytycyzmu i myślenia.

Również w układzie naczyniowym osłabia się napięcie naczyń obwodowych, zwężają się główne pnie naczyniowe, zmniejsza się wydolność krążenia, pogarsza termoregulacja. Zaznaczone są zaburzenia na osi przysadkowo-nadnerczowej (diureza). Na szczeblu komórkowym występuje zaburzenie transferu, prowadzące do zmniejszenia potencjału komórek (retencja jonów Na⁺).

9.7.1. Alkoholemia — fazy działania alkoholu

Stężenia alkoholu we krwi mogą być w pewnym stopniu odzwierciedleniem stopnia zatrucia. Przyjmuje się pięć stopni działania alkoholu w zależności od stężeń. Granice jednak między nimi są płynne, głównie ze względu na różnice indywidualne, a także sam dynamizm krzywej alkoholowej. Stopnie te z uwzględnieniem wspomnianych zastrzeżeń są następujące:

1)    stężenie [do 1,0%J (fazą dysforyczna) — poprawa nastroju, zwiększenie po

czucia pewności siebie, zmniejszenie napięcia lękowego, pierwsze zaburzenia spostrzegania, przedłużenie reakcji psychomotorycznych, zmniejszenie pojemności uwagi; ,_____

2)    steżenielL0=r-2.0%| ((a^ą ęu/oryczpa) — zwiększenie napędu psychomotorycznego, ujawnienie działań popędowych, euforia nieadekwatna do sytuacji, zaburzenia uwagi i spostrzegania, zwiększone poczucie syntonii, zaburzenia krytycyzmu i sądu, zaburzenia psychomotoryczne;

3)    stężenie    (faza ekscytacyjną) — zaburzenia czynności ośrodków

wyższych, zanik krytycyzmu^ osłabienie uczuciowości wyższej, pobudzenie psychomotoryczne, niezborność ruchów, zaburzenia mowy, zaburzenia równowagi, nudności, wymioty, zamroczenie, zahamowanie procesu myślowego;

4)    stężenia 13,(1—4,0%oJ (faza narkptyczna) — wymioty, zamroczenie, sen narkotyczny, zaburzenia czyhnó&i ośrodkaoddychania i krążenia;

5)    stężenia 14,0—5;5%o j(fa2a porażenna) — sen narkotyczny, drgawki, szczęko-ścisk, bladość powłok, zanik odruchów prostych, stan komatyczny, zespół od-korowania, sinica, porażenie ośrodka krążenia i oddychania, rozluźnienie mięśniowe, zgon wskutek zatrucia alkoholem.

j

122

9.7.2. Upośledzenie sprawności i zagrożenie w ruchu drogowym spowodowane nietrzeźwością

Stopień i nasilenie oddziaływania alkoholu na organizm są uzależniono, |nk wspomniano, od dawki, wieku, stanu odżywienia oraz od rodzaju i sposobu spożycia napoju alkoholowego. Ważne mogą okazać się także inne aktualno czynniki indywidualne i kondycjonalne, np. ogólny stan zdrowia, zmęczenie lid Do najważniejszych skutków upośledzających gotowość do prowadzenia pojazdu i zmniejszających sprawność w ruchu drogowym, a tym samym wpływających nn wypadki drogowe, można zaliczyć:

1.    Zaburzenia napięcia i koordynacji mięśniowej, przedłużenie odruchów b<’/ warunkowych, zaburzenia równowagi, oczopląs, podwójne widzenie, utrudniono różnicowanie barw, ograniczenie pola widzenia, działanie nasenne i narkotyczne, pogłębiające zmęczenie.

2.    Zaburzenia czynności psychicznych, tj. zmniejszenie pojemności i podziolnn ści uwagi, upośledzenie szybkości wyboru i decyzji, przedłużenie odruchów warunkowych, zmniejszenie samokrytycyzmu przy wzmożonym samopoczuciu, upośledzenie myślenia logicznego, znużenie i wyczerpanie, ujawnienie się ujem nych cech charakterologicznych.

Niektóre z wymienionych zaburzeń mogą występować już w przypadku nudy! li dawek i niewielkich stężeń alkoholu, np. przy dawkach alkoholu 1 g/kg masy dala przedłużenie reakcji prostych może być dwukrotne (jeśli zatem prawidłowo reakcja mieściła się w granicach 0,5 sekundy, to po spożyciu niewielkiej dawki alkoholu może się przedłużyć nawet do 1 sekundy). Przedłużenie całości psyehi > reakcji (reakcji złożonej) prowadzi do wydłużenia drogi hamowania i do zwięk szenia przez to „ryzyka wypadku”.

Na podstawie badań testowych w próbnych jazdach symulowanych ujawnimn >, że przy stężeniu alkoholu we krwi już ok. 0,5%o pojawiają się u kierowców liczne błędy nasilające się wraz ze wzrostem stężenia alkoholu we krwi. Między innymi notowano: przekroczenia prędkości, wydłużenie drogi hamowania, omijanie znn ków (częste przekraczanie znaku stop), nieprecyzyjne i niedokładne przejazdy przez próbne bramki.

Dla celów sądowo-lekarskich podano uproszczone zestawienie wpływu al koholu na kierowcę (wg Puchowskiego)

0,01—0,05%o alkohol w granicach normy fizjologicznej,

0,1—0,2%o ślad alkoholu po spożyciu; umownie do 0,2%o podaje się wynik ujemny,

0,2—0,5%o, niektórzy kierowcy mogą być niebezpieczni w ruchu drogowym,

0,5—l,0%o wszyscy kierowcy mogą być niebezpieczni w ruchu drogowym,

1,0—2,0%o wszyscy kierowcy są niezdolni do prowadzenia pojazdu mechanicy nego.

Niejako wydzielonym zagadnieniem w ruchu drogowym jest resztkowe działa nie alkoholu na kierowcę po tzw. przepiciu w okresie objawów „kociokwiku W tym okresie stężenie alkoholu we krwi może być już bardzo małe, resztkowe lub nawet w ogóle „zerowe". Pojawiają się natomiast objawy wyczerpania, znużenia, jako odzwierciedlenie początków kwasicy metabolicznej (wzrost stężenia kwasu mlekowego we krwi) z ubytkiem rezerw energetycznych (hipoglikemia, zmniejszenie zawartości kwasu pirogronowego). Stan ten w połączeniu ze zmęczeniem spowodowanym brakiem snu jest często przyczyną niewydolności kierowcy i wypadków drogowych. '

Ocena statystyczna zagrożenia ruchu drogowego przez nietrzeźwy! li kierowców

pozwoliła na określenia tzw. ryzyka wypadku. Nn przykład przy stężeniu