mity071 (2)

144 Perepłut

stwo swych ojców". Przybysze wznieśli gród, a mieszkańcy miasta Epidaurum na wieść o tym zbudowali nad morzem miasto zwane Lausium, czyli Raguzę, przez Słowian zwane Dubrownikiem. Niemal wszyscy, lud i dostojnicy (banowie, żupani), cieszyli się z przybycia prawowitego władcy i uznali jego panowanie, wyjątkiem był tylko Lutomir, żupan Raszki, potomek —> Tihomila, odmawiający poddania się królowi. Nad rzeką Lim doszło do bitwy, wojsko żupana Raszki zostało pokonane i rzuciło się do ucieczki, Bello wraz ze swoimi ścigał ich aż do rzeki Ibar, gdzie - na moście - żupan został przez kogoś ze swoich zdradziecko zamordowany, a Raszka została przyłączona do królestwa Bella. Na cześć tego zwycięstwa towarzyszący królowi Rzymianie wznieśli w Raszce, w pobliżu Kaldane, kościół pod wezwaniem Piotra Apostoła, a nieopodal król zbudował gród i nazwał go swoim imieniem (Bello), wspomniany zaś kościół wyniósł do rangi biskupstwa. „Następnie król dokonał objazdu kraju i swego królestwa". Gdy przebywał w kraju Sremskim, jego mieszkańcy wraz z Węgrami stoczyli z nim bitwę, która zakończyła się zwycięstwem Bella. Równinę, na której stoczono bitwę, nazwano na cześć króla Bellina. Węgrzy zwrócili się o pokój, którego król nie odmówił, stawiając warunek, by ci nie odważyli się odtąd przekraczać rzeki Sawy. Także poddani króla nie mieli odtąd przekraczać tej rzeki w odwrotnym kierunku. Powróciwszy do krajów nadmorskich, zmarł Pawli-mir-Bello nagle w jednym z miast Trawuni, pochowany został w tamtejszym kościele św. Michała. Lud opłakiwał go wiele dni. Siódmego dnia po jego śmierci żona powiła syna —> Tyszemira, „co po łacinie znaczy «consolator populi» [pocieszyciel ludu]".

Perepłut - bóstwo lub demon Słowian wschodnich. Wspomniany w ruskiej interpretacji utworu Słowo św. Grigorija (XII w., rkp. z XV w.), a także w Słowie św. Jana Złotoustego. Otóż poganie czczą „wiły, Mo-kosz, Dziwę, Peruna, Chorsa, ród i rodzanice, upiory i brzeginie, i Perepłuta, i obracając się przepijają do niego w rogach". Zdaniem niektórych uczonych zamiast „w rogach" należy czytać „na progach (rzecznych?)". „Więc Perepłut to może dawca szczęśliwego przepływu. Bruckner uważa Perepłuta za demona losu i łączy z ros. putat' «wikłać, pętać» (...). W takim razie może trzeba rektyfikować imię Pereput?" (St. Urbańczyk). Według A. Gieysztora Perepłut „rysowałby się raczej jako demon wodny, którego życzliwość zdobywano przepijaniem doń w tańcu obrzędowym, co przypomina (...) «ofiary nad źródłami» (...) Kosmasa z Pragi (III, 1) i należałoby raczej do demonologii". Uczony ten sceptycznie zapatruje się na próby identyfikacji Perepłuta z —> Si(e)margłem.

Perun - jedno z czołowych bóstw słowiańskich. Kult Peruna został źródłowo poświadczony jedynie w odniesieniu do Słowian wschodnich (Rusi). Traktat zawarty przez księcia Igora z cesarstwem bizantyjskim w 944 r. zawierał następującą klauzulę: „A ktokolwiek ze strony ruskiej zechce naruszyć tę przyjaźń, wszysci ci, co chrzest przyjęli, niech przyjmą zemstę od Boga wszechmogącego, osądzenie na zgubę w tym życiu i przyszłym, a ilu ich jest nie ochrzczonych, niech nie mają pomocy od Boga ani od Peruna, niech własne tarcze ich nie chronią i mieczami własnymi niech będą posiekani, (niech giną) od własnych strzał i od innego oręża swojego i niech będą niewolnikami w tym życiu i przyszłym" (PML, s. 245). Bóg chrześcijański i Perun mają zatem być gwarantami dotrzymania układu, każdy w stosunku do swoich wyznawców. Gdy poselstwo ruskie wraz z greckim wróciło do Igora, „nazajutrz przywołał Igor posłów i przyszedł na wzgórze, gdzie stał Perun, i pokładli oręż swój, i tarcze i złoto, i złożył Igor przysięgę i ludzie jego - ilu było Rusi pogańskiej; a chrześcijańska Ruś składała przysięgę w cerkwi św. Eliasza, która jest nad Ruczajem, w końcu Pasyńczej biesiady" (PML, s. 248-249). W traktacie Świato-sława Igorowicza z Bizancjum z 971 r. obok Peruna występuje w po-

Wzgórze Peruna