Językoznawstwo ogólne zagadnienia do egzaminu"

Ludy sąsiadujące z Bizancjum - Gotowie, Ormianie, Gruzini, Syryjczycy, Koptowie, Etiopczycy, Słowianie - pozostawały w kręgu kultury bizantyjskiej. WULFILA (Got, 311-84)- stworzył oryginalny alfabet na podstawie greckiego M. MAŚTOC (pocz. V w.) - podobnie w stosunku do alfabetu ormiańskiego CYRYL (827-69) i METODY (Grecy) - alfabet słowiański (głagolica)

ZACHÓD

GRAMATYKA MATERIAŁOWA

Podręczniki praktyczne oparte na Donacie i Priscianie - autorzy:

IZYDOR Z SEWILU (ok. 570-636)

AELFRIC (X / XI w.)

ALEKSANDER DE VILLA DEI (XII w.)

CENN FAELAD (VII w.) - Irlandia

RAIMOND VIDAL (XIII w.) - język prowansalski

GAUT1ER DE BIBBESWORTH (XIV w.) - zestaw wyrazów franc. i ang.

SNORRI STURLUISON (1179-1241) - jęz. norweski

GRAMATYKA TEORETYCZNA

1. GRAMMATICA SPECULATIVA - oryginalny wkład myśli średniowiecznej do nauki o języku; wywodzi się z gramatyki łac.; analiza podstaw nazywania, sposobów istnienia wyrazów, funkcji synsematycznych, zjawisk akcesorycznych

PETRUS HEUAE (XII w.), Summa grammatica TOMASZ Z ERFURTU (XIII w.)

ROGER BACON (XIII w.)

WILLIAM OKNAM (XIV W.)

2. GRAMMATICA UNIVERSALIS

spór o universaiia (REALIŚCI: uniwersaliom odpowiadają realia; NOMINALIŚCI: uniwersaliom nic w rzeczywistości nie odpowiada) RAYMOND LULLE (1235-1315) - postulował stworzenie na podstawie uniwersalnej semantyki logicznej jednego wspólnego języka nauki

BOEOUSZ

DUNS SCOTT - realista

PIOTR ABELARD (1079-1142) - pogodził obydwa stanowiska

DANTE ALIGHIERI (1265-1321) - traktat o jęz. narodowym (1301), wylicza 14 dialektów italskich; tworzy po włosku, nie po łacinie

MŁODOGRAMATYCY - PRZEDSTAWICIELE, POGLĄDY¹

2. pot. XIX W.

Przedstawiciele: Grassmann (prawo dysymilacji spółgłosek przydechowych), Verner, Osthoff, Brugmann Cechy charakterystyczne szkoły młodogramatycznej

1. stanowisko diachroniczne i przyczynowe utożsamiane z jedynie naukowym

2. koncepcja bezwyjątkowych praw fonetycznych krzyżowanych działaniem analogii morfolog.

3. postawa psychofizjologiczna (heteronomiczna) w tłumaczeniu i objaśnianiu faktów i zjawisk językowych

4. postawa asystemowa (indywidualizująca, atomizująca) w traktowaniu faktów językowych

5. postawa minimalistyczna - przedmiotem badań językowych mogą być tylko konkretne fakty materiałowe, poza które nie wolno wychodzić (żadnych uogólnień, żadnych teorii)

6. celem badań indoeuropeistycznych nie jest rekonstrukcja mitycznego „prajęzyka", lecz języki historyczne same dla siebie

7. brak postawy wartościującej - języki ewoluują jednakowo wg obowiązujących praw fizjologicznych i psychologicznych tak w prehistorii, jak i w dobie historycznej

8. wewnętrzna sprzeczność wynikająca z uważania konkretnego i jednostkowego mówienia {parole) za teoretyczny punkt wyjścia w badaniach lingwistycznych, a jednocześnie w praktyce utożsamianie tego mówienia z abstrakcyjnym i ponadjednostkowym językiem (langue) traktowanym jako środek realizacji jednostkowych

Hermann Paul skodyfikował podstawy teoretyczne szkoły młodogramat. Wykazał wiele wewnętrznych sprzeczności między programem teoretycznym a jego faktyczną realizacją.

UNIVERSAUA JĘZYKOWE²

Zagadnienie UNIWERSALIÓW JĘZYKOWYCH jest dostrzegane od dawna.

W XVIII w., w dobie racjonalizmu, była powszechnie dyskutowana koncepcja „języka filozofii" oparta na założeniach logiki, który zajął miejsce uniwersalnej łaciny w średniowieczu.

Materialistyczny XIX w. wysunął uniwersalną koncepcję języka opartego na podstawach fizjologicznych (Schleicher), a następnie - psychologicznych. Niezależnie od tego w XVIII w. rozwijają się badania lingwistyczne wyrażające się w próbach klasyfikacji typologicznej języków świata, gł. na podstawie morfologicznej. Badania te miały charakter indukcyjny, aposterioryczny. W w. XX są one kontynuowane na poziomie wyższym, strukturalnym (Martinet). Odmienny charakter wnosi strukturalizm formalny nawiązujący do logików XVII i XVIII w. Uniwersalność oznacza tu potencjalność istnienia pewnych faktów lub zjawisk niezależnie od stanu faktycznego w konkretnych językach (charakter dedukcyjny, aprioryczny).

Weryfikacji szuka się w obserwacji fizjologicznej (Europa - Jakobson, Hjemsley, Broendal; USA - specjaliści w zakresie informatyki i przekładu maszynowego). 1961 Debbs Ferry - konferencja naukowa na tern. uniwersaliów w języku -» liczne prace zbiorowe na ten tern.

UNIWERSALIA - wszelkie przejawy regularności (kategorialności) między językami.

Tamże.