Obraz
1 (54)

istym konglomeratem języka regionu, środowiska, w którym się wychowali, oraz tego języka, z którym zetknęli się już w wielu dojrzałym.

W literaturze socjolingwistycznej istnieje wiele ciekawych koncepcji dotyczących wewnętrznych zróżnicowań języka etnicznego. Jedną z nich jest klasyfikacja A. Furdala [Furdal A.; Językoznawstwo otwarte, Opole 1977], która w znacznym stopniu poszerza zakres kompetencyjny odmian języka ogólnonarodowego i wykracza poza tradycyjny model języka etnicznego traktowanego jako twór w miarę homogeniczny. Furdal oparł swą klasyfikację na kryterium logiczno-formalnym, ale uwzględnił również czynnik uwarunkowań społecznych. Na podstawie tego kryterium wyodrębnił następujące odmiany współczesnej polszczyzny;

odmiany potoczne:

-język potoczny literacki pisany i mówiony (a więc ten, którym

posługują się warstwy wykształcone)

-język potoczny miejski -język potoczny ludowy;

odmiany wyspecjalizowane (języki profesjonalne):

-język naukowy pisany -język naukowy mówiony -język zawodowy miejski -język zawodowy wiejski; odmiany artystyczne:

-język literacki artystyczny pisany i mówiony -język literacki artystyczny ludowy -język literacki artystyczny miejski.

Klasyfikacja A. Furdala nadaje różnym odmianom języka ogólnonarodowego wyraźnie socjologiczne odniesienie. Miernikiem porównawczym jest język wykształconych warstw społecznych określany w socjologii językiem standardowym.

Przechodząc od ogólnych rozważań na temat socjologii języka do praktyki komunikacyjnej, powiemy, że:

-    zarówno teoria, jak i praktyka komunikacji, będąc stymulatorem mechanizmów życia publicznego, badając jego społeczne i kulturowe uwarunkowania, musi orientować się w całej złożoności zjawisk językowych, w tym również i w jego społecznych punktach odniesienia

-    socjologia języka stara się zagadnieniom języka nadać perspektywę socjologiczną, zaś komunikacja powinna korzystać z dorobku tej dyscypliny naukowej choćby dlatego, że modeluje wzorce społecznych zachowań

-    w komunikacji, której przedmiotem jest człowiek, należy uwzględnić prawidłowość narastania sympatii do ludzi używających podobnej mowy, jak również fakt lepszego porozumiewania się jednostek należących do określonej wspólnoty językowej; skróty językowe są zrozumiałe tylko w danych grupach (np. żargon młodzieżowy, język środowisk zawodowych), dlatego wykorzystuje się je do efektywniejszego przekazu myśli.

4.4. ŚRODKI EKSPRESJI W KOMUNIKACJI

Semantyka - nauka badająca znaczenie wyrazów - każdy znak językowy nazywa „bodźcem skojarzonym z innym bodźcem, którego obraz myślowy przywołuje (...) Skojarzenia te mają naturę psychiczną - albowiem to nie rzeczy, ale myślowe obrazy rzeczy oraz pojęcie, jakie sobie o nich wyrabiamy, ulegają skojarzeniu w naszym umyśle; jak mawiał de Saussure, «znak językowy łączy nie rzecz i nazwę, ale pojęcie i obraz akustyczny»”. [Guiraud P.: Semantyka, wyd. cyt., s. 14-15],

Wyrazy obok treści znaczeniowej zawierają również treść subiektywną, to znaczy wyrażają postawę mówiącego (funkcja eks-presywna mowy). Treść subiektywna jest często determinowana ładunkiem emocjonalnym, który albo na stałe sprzęgnięty jest z wyrazem, albo powstaje w określonych sytuacjach językowych, np. w wyrazach pracuś, babsko - słownikowa wartość wyrazu