Obraz3 (61)

ÓŁ. uaurywame natury aztecna

By zilustrować tę różnicę w praktyce, rozważmy wpływ pracy matki na rozwój małych dzieci. Nie jest to kwestia, której rozstrzygnięcia pragnie jedynie ogromna rzesza ludzi, gdyż pomogłoby to im dokonać osobistego wyboru. Jest to też problem, w którego rozwiązaniu wiele rządów i organizacji politycznych wymaga pewnego ukierunkowania, potrzebnego do zgłaszania inicjatyw ustawodawczych w sprawie zatrudniania matek lub zapewnienia dostępności placówek dziennej opieki nad dziećmi. W jaki sposób psychologowie zabierają się do określania wpływu tego typu doświadczenia na rozwój dzieci i w jaki sposób ich podejście różni się od podejścia subiektywnego?

Badanie psychologiczne, jeśli ma prowadzić do uzasadnionych konkluzji, musi podlegać pewnym procedurom. Do najważniejszych należą:

Trafność zakres, w jakim narzędzie pomiarowe rzeczywiście odzwierciedla to, co ma mierzyć.

Zwykle oceniana przez porównanie różnych wskaźników.

• Precyzyjny opis badanej grupy, by było wiadomo, do jakiego typu dzieci i rodzin odnieść uzyskane wyniki. Znaczenie pracy zawodowej matki w rodzinach biednych, gdzie potrzeby materialne są olbrzymie i gdzie istnieją trudności z zapewnieniem opieki dziecku podczas nieobecności matki, może być całkowicie inne niż w rodzinach zamożnych, w których matka decyduje się na podjęcie pracy kierując się przede wszystkim własnymi aspiracjami zawodowymi, i w których do opieki nad dzieckiem podczas jej nieobecności zaangażowane zostaną profesjonalne opiekunki. Dane dotyczące jednej z tych grup mogą nie mieć zastosowania do innych i chociaż idealne próbki poddawane badaniom powinny być reprezentatywne dla każdej z warstw społecznych, a w związku z tym być bardzo liczne, to względy praktyczne nakazują ograniczenie b'.dań do pewnych specyficznych i stosunkowo małych grup. Dlatego też wyszczególnienie cech danej próbki jest sprawą zasadniczą, tak by każdy mógł określić, w jakim zakresie można korzystać z danych uzyskanych w wyniku konkretnych badań, oraz co przyczynia się do występowania różnic w porównaniu z danymi pochodzącymi z innych badań. Podejście obiektywne rzadko uwzględnia specyficzną charakterystykę jednostek, których dotyczą wnioski i z reguły zakłada możliwość uogólnienia danych z jednej grupy na inne.

Rzetelność odnosi się do zaufania, jakie pokładamy w narzędziu pomiarowym. Zwykle oceniana poprzez porównanie wyników uzyskanych w różnym czasie lub przez różnych badających.

• Ocena oparta na trafnych i rzetelnych metodach. Trafność odnosi się do zakresu, w jakim dane narzędzie rzeczywiście mierzy cechy, do pomiaru których zostało stworzone. Natomiast rzetelność jest to stałość uzyskiwania za pomocą danego narzędzia takich samych wyników przy innych okazjach i przy stosowaniu go przez inne osoby. A zatem, jakiekolwiek wnioski dotyczące wpływu pracy zawodowej matki na, powiedzmy, przystosowanie emocjonalne dzieci, opierać się muszą na pomiarach, którym można ufać: muszą one wykraczać poza bliżej nieokreślone wrażenia, na których polegamy w życiu codziennym, i które tak często stanowią podstawę wniosków wysnuwanych w mniej obiektywnych podejściach.

ę Precyzyjne opisy wszystkich aspektów metodologicznych. Dane uzyskane w wyniku badań zależą od zastosowanych metod. Różne metody niekoniecznie dają identyczne wyniki: przystosowanie emocjonalne można oceniać na podstawie wywiadu z matką, wywiadu z opiekunką dziecka, wypełnianych przez nie kwestionariuszy lub obserwacji dokonanych przez badających. To, na co się zdecydujemy, musi w pewnym stopniu wpłynąć na wyniki; zatem istotne jest wyczerpujące informowanie o konkretnych zastosowanych metodach. Niemożność określenia, w jaki sposób sprecyzowano wnioski stanowi jeden z głównych problemów w przypadku, gdy oparto je na przeczuciach. Oznacza to, że dwie osoby, które doszły do diametralnie sprzecznych wniosków, nie mogą rozstrzygnąć, na czym polegają różnice poprzez analizę dróg, jakimi doszły do swoich stanowisk i ich dyskusja nie zakończy się niczym oprócz stwierdzeń dogmatycznych.

•    Wykorzystanie grup kontrolnych. Odkrycie, że - powiedzmy - pewien procent dzieci matek pracujących zawodowo cierpi z powodu nieprzystosowania emocjonalnego samo w sobie ma niewielkie znaczenie. Należy jeszcze sprawdzić częstotliwość występowania tego typu niedostosowania wśród dzieci matek pozostających w domu; innymi słowy: ustalić układ odniesienia. Jednakże tego typu grupa kontrolna ma jakikolwiek sens dopiero wtedy, gdy zostanie precyzyjnie dopasowana do badanej grupy właściwej pod względem wszystkich cech, które mogłyby wpłynąć na uzyskane wyniki tj.: wieku dziecka, płci, klasy społecznej, struktury rodziny i panujących w niej relacji, rozmaitych ukształtowanych wcześniej cech osobowości itd. Dopiero wtedy porównanie przyniesie sensowne wyniki, które można poprawnie zinterpretować.

•    Środki ostrożności chroniące przed brakiem obiektywizmu. Jeśli, dajmy na to, dzieci matek pracujących porównane zostaną z dziećmi matek niepracujących zawodowo na podstawie obserwacji, osoby zbierające takie dane muszą być niejako „ślepe” na to, do której grupy obserwowane dzieci należą; o ile to możliwe, nie powinny znać hipotez ani oczekiwań związanych z tymi badaniami. W badaniach psychologicznych istnieje wiele sposobów stosowania środków zapobiegających osobistemu zaangażowaniu badaczy. Sama świadomość roli, jaką odgrywa to zaangażowanie stanowi prawdopodobnie najistotniejszą różnicę pomiędzy podejściem obiektywnym i subiektywnym.

Stosowanie takich jak powyższe procedur wyróżnia badania psychologiczne spośród innych sposobów gromadzenia danych na temat dzieci. Przyznajmy jednak, że różnica pomiędzy podejściem subiektywnym a obiektywnym nie jest tak zasadnicza, jak dotąd przyjmowaliśmy na potrzeby powyższej prezentacji. Bez względu na to, jak usilnie będziemy się starać, wyeliminowanie wszystkich subiektywnych wpływów na badania może okazać się bardzo trudne, zwłaszcza dlatego, że tego typu odczucia funkcjonują na poziomie nieświadomości. Weźmy