Obraz0 (106)

i Gadamera poświęconej istocie funkcjonowania człowieka w rzeczywistości historyczno-społecznej. Jest to zupełnie nowe spojrzenie na zagadnienie podmiotowości w pedagogice. Nie występuje tu ono jako cel czy wartość pedagogicznie cenna, ale jako pewna perspektywa spojrzenia na relację człowieka do własnej przeszłości i poszukiwania swego miejsca w tej rzeczywistości.

Zaprezentowano tu kilka perspektyw ujmowania problematyki ludzkiej podmiotowości i partnerstwa. Bez odwołania się do koncepcji filozoficznych nie sposób budować zrębów jakiejkolwiek szczegółowej teorii indywidualności czy teorii ludzkiego ego. Także dociekania pedagogów nad różnymi aspektami relacji międzyludzkich, dotyczących zwłaszcza stosunków interpersonalnych w procesie edukacji potykają się o podstawowe zagadnienia ludzkiej tożsamości, indywidualności i podmiotowości.

Problemy podmiotowości i partnerstwa w edukacji należą do bardzo trudnych, z którymi boryka się pedagogika od bardzo dawna. Dociekania filozofów i psychologów trudno jednak przekuć na programy pozytywnego, pedagogicznego działania. Cóż z tego, że pedagodzy dysponują już znacznym zasobem wiedzy o ujęciach teoretycznych problemu podmiotowości i partnerstwa w wychowaniu, kiedy ta wiedza bynajmniej nie przybliża ich do skonstruowania nowych metod, form czy środków oddziaływań wyzwalających w uczniach podmiotowość i czyniąc z nich pełnoprawnych partnerów, takich, którzy uzyskują status partnerstwa nie decyzją administracyjną ale własnym działaniem. Być może tak postawione pytanie jest fałszywe. Antypedagogika, którą często się ignoruje na gruncie pedagogiki, a niekiedy nawet wprost się ją zwalcza, proponuje taki pozytywny program działania - jest nim współbycie z dzieckiem i nie ingerowanie w jego rozwój. Takie podejście wymaga jednak całkowitej zmiany myślenia o edukacji i rewizję własnego doświadczenia w tej sprawie pedagogów. Wydaje się raczej, iż taka droga postępowania byłaby trudna do zaakceptowania przez ogół środowiska pedagogicznego. Są także inne podejścia do problemu wyzwalania w dziecku poczucia jego podmiotowości. Pisze o nich wielu autorów jak: W. i B. Sliwerscy (1992 1993), A. Neill 1991), T. Gordon (1994), K. Blusz (1992) i inni. Referują oni własne doświadczenia lub doświadczenia innych ludzi związane z rozwojem osobowości dzieci, a zwłaszcza poszanowaniem ich indywidualności, intymności.

Pedagogika podmiotowości i partnerstwa jest interesującym postulatem kierowanym zarówno w stronę teorii, jak i praktyki edukacyjnej.

1.4. Samorealizacja i samowychowanie

Kategorie samorealizacji i samowychowania pojawiły się w teorii wychowania stosunkowo niedawno. Związane są one z humanistyczną wizją człowieka i jego wychowania. W Polsce problematykę tę podjęli tacy między

42