Obraz7 (27)

10

9

V [cm³] EDTA

Rys. 8.2. Krzywa miareczkowania 0,1 M roztworu Ca^2ł 0,1 M roztworem EDTA

8.2. Wskaźniki wykorzystywane w kompleksometrii

Wskaźniki wykorzystywane w kompleksometrii można podzielić na dwie grupy; wskaźniki redoks oraz metalowskaźniki.

Do wskaźników redoks zalicza się między innymi błękit wari aminowy oraz 3,3 -dimetylonaftydynę. Wykorzystuje się je do oznaczania jonów metalu o znacznym potencjale utleniającym. W pierwszym etapie miareczkowania jon metalu utlenia wskaźnik redoks do postaci barwnej. W okolicach punktu równoważnikowego, gdy zawartość oznaczanych jonów jest niewielka, potencjał układu redoks, który tworzą one ze swoimi formami zredukowanymi, znacznie się obniża. Powoduje to przejście wskaźnika z barwnej formy utlenionej w bezbarwną formę zredukowaną. Metalowskaźniki dodatkowo można podzielić na trzy grupy;

1.    Grupa I — wskaźniki praktycznie bezbarwne, np. kwas salicylowy. Związki te reagują z kationami tworząc barwne kompleksy np. kwas salicylowy i jony żelaza(m).

2.    Grupa II to wskaźniki, które reagując z kationem powodują zmętnienie, np. kwas szczawiowy dla oznaczenia jonów wapnia.

3.    Grupa HI, tzw. wskaźniki metalochromowe, reagują z kationami metali tworząc trwałe połączenia, przy czym reakcji kompleksowania towarzyszy zmiana zabarwienia. Wskaźniki te muszą spełniać następujące wymagania:

-    barwna reakcja metalu ze wskaźnikiem musi być na tyle czuła, aby przed punktem równoważnikowym miareczkowania, gdy stężenie metalu jest niewielkie roztwór był intensywnie zabarwiony,

-    reakcja barwna powinna być specyficzna lub selektywna, aby nie przeszkadzały w niej inne jony,

-    kompleks metal—wskaźnik musi mieć odpowiednią trwałość, aby uzyskać wyraźną zmianę barwy w punkcie końcowym reakcji. Stała trwałości kompleksu metal-wskaźnik nie powinna być niższa niż 10⁴-10⁵,

-    trwałość kompleksu metal-wskaźnik musi być mniejsza niż trwałość kompleksu metal—EDTA, aby nie zachodziła reakcja wypierania kationu metalu z kompleksu. Stosunek stałych trwałości kompleksu metal -EDTA do kompleksu metal-wskaźnik powinien wynosić 10⁴—10⁵,

-    reakcja wskaźnika z metalem powinna zachodzić praktycznie natychmiast, a kompleksu metal-wskaźnik z EDTA na tyle szybko, aby uchwycić zmianę barwy w punkcie równoważnikowym reakcji,

-    różnica barwy wskaźnika i kompleksu metal-wskaźnik powinna być łatwo zauważalna.

211