Obraz5 (15)

eetyloetylokaton-benzon-toluen, dichlorootsn-benzen ety dltlsnsk siarki--benzen.

Najnowszą odmie n₄ rafinacji przez krystalizacja j-t odparaflnowanls frakcji naftowych mocznikiem. Metoda t*ł określa *lf jeko k r y-etalltaoję ekstrakcyjna- Wykorzystuje eia w niej specjalne właściwości mocznika w stosunku do węglowodorów n-paraflno-wych. ¹ *

Mocznik ma zdolność tworzenia ze związkami parafinowymi o wystarczająco długim, prostym lartcuchu węglowodorowym - krystalicznych związków addycyjnych, które można oddzielić od pozostałej fazy ciekłej przez filtrację. Addukty tworzę nie tylko n-parafiny stale, lecz równlst ciekle (tawierajęce co najmniej 8 atomów węgla w łańcuchuj. Najważniejsze w tej metodzie jest to, ze mocznik tworzy związki addycyjne tylko z parafinami liniowymi, natomiast nie tworzy ich z parafinami o łańcuchu rozgałęzionym. Za pomocą mocznika moZna zatem w stosunkowo prosty sposób oddzielić n-paraflny nie tylko od pozostałych grup węglowodorów obecnych w danym produkcie, lecz nawet od związków izomerycznych.

W obecności węglowodorów parafinowych mocznik krystalizuje w układzie heksagonalnym, a jogo cząsteczki tworzą spiralo łącząco aię między sobą za pomocą wiązań wodorowych. Wewnątrz spiral powstają kanały, w których zamykano są cząsteczki n-parofin. Cząsteczki innych węglowodorów, np. aromatycznych, naftenowych i lzopsrafinowych, mają zbyt dużo średnico 1 nie mieszczą się w tych kanałach. Stabilność powstałych adduktów jest proporcjonalna do długości łańcuchów reagujących węglowodorów n-parafinowych. Po oddzieleniu krystalicznego adduktu ód odparafinowanoJ frakcji naftowej przeprowadza aię jogo rozkład, np. przez bazprzaponowo ogrzania do temp. 90°C parą wodną lub przez rozpuszczania mocznika w odpowiednim rozpuszczalniku.

W przemyśla metodę odparafinowanla moczniklom stosują się do oczyszczania olejów lekkich (lub ciężkich po rozcieńczeniu benzyną) -rys. 81. Surową frakcję węglowodorową zadaje aię gorącym, stężonym, wodnym roztworom mocznika, atosując go w ilości 0,5-1,0 kg na kg mieszaniny węglowodorów. Następnie Środowisko reakcyjna stopniowo aię ochładza 1' oddziela krystaliczny addukt przez filtrację. Addukt rozkłada się przez ogrzewania z parą wodną uzyskując jako warstwę górną mieszaninę węglowodorów n-parafinowych. Corąoy roztwór mocznika’ zatęta się i zawraca do obiegu.

W metodzie (Taj otrzymuje się tak rafinat, jak i akatrakt bardzo dobrej jakości. Raflnatem jest głęboko odpersfinowana . frakoja olejowa, która ma bardzo niską temperaturę krzepnięcia (nawet poniżej -50°C) i etanowi cenny składnik olejów zimowych. Ekatrakt, będący mieszaniną wyższych n-psrafin, wykorzystywany jaat jako surowiec w syntezie środków powierzchniowo ozynnych.

afer ot a wy. 3. Kil I ckl.r.t ->• iyl.au.

mm f , .ki rd k.cyjsa «• •OHM"* r a my-, ac « . i s-feasayaał.    •. rfeasalalaca. *    *.a».Sa.».

. lalwaii aa aat«laata iii t-ara karfeaMSa.

Rys. 81. Uproszczony schemat karbamidowego (mocznikowego) odparafinowanla oleju

Rafinacja przez adsorpcję

Uzupełnieniem rafinacji kwasowo-lugowej i rafinacji selektywnymi rozpuszczalnikami jaat rafinacja za pomocą adsorbentów, w metodzie taj wykorzystuje się zdolność niektórych stałych, powierzchniow.. czynnych substancji do adeorbowanie na swojej powierzchni * mieszaniny rożnych ..związków tylko składników o określonym charakterze. OczyezozanLu przez Adsorpcję poddaje aię najczęściej oleje, uzyekując w ten spoaob polepszenie barwy produktu i zwiękazania jego etabilnośoi.

Do adsorpoyjnej rafinacji olejów wykorzystuje się ziemie naturalne i sztuczne, żel krzemionkowy, boksyt, syntetyczny tlenek glinowy, węgiel aktywny i iijnoi Często stosuje się ziemie naturalne, np. tzw. f l o-r y d y n ę oraz ziemię Fullera, składające aię i uwodnionych glinokrzamlanow i małych ilości tlenków żelaza, wapnia, magnezu oraz metali alkalicznych. Właściwości adaorpcyjna tych ziem wynikają z ich atruktury przeatrzaimej. Przygotowania ziemi do adeorpcji polega n* wysuszeniu, rozdrobnieniu i aktywowaniu za pomocą czynników chemicznych, np. kwasu siarkowego, aolnago lub fluorowodorowego.

Oczyszczanie olejów za pomocą ziemi polega na selektywnej adsorpcji zanieczyszczeń. Węglowodory, adsorbują slg w następującej kolejności.

U)

26