Obraz1

Etykieta językowa

MAŁGORZATA MARCJANIK

Definicja. Typy aktów etykiety językowej. - Struktura dialogowa. - Zróżnicowanie for-malnojęzykowe. - Zróżnicowanie pragmatycznojęzykowe. - Tendencje rozwojowe polskiej etykiety językowej w XX wieku.

DEFINICJA

TYPY AKTÓW ETYKIETY JĘZYKOWEJ

Etykieta językowa, jako część etykiety ogólnej (nazywanej tradycyjnie również savoir-vivrem, bon tonem, kodeksem towarzyskim, zasadami dobrego wychowania), stanowi zbiór przyjętych w danej społeczności wzorów językowych zachowań grzecznościowych, zwyczajowo przyporządkowanych określonym sytuacjom pragmatycznym.

Polska etykieta językowa jest wyrazem aprobowanego społecznie modelu grzeczności, na który składają się dwie podstawowe normy:

1)    okazywanie szacunku partnerowi dialogu (zwłaszcza osobom starszym, kobietom, przełożonym, osobom pełniącym cieszące się społecznym prestiżem funkcje), z jednoczesnym umniejszaniem roli własnej osoby;

2)    przejawianie zainteresowania sprawami ważnymi dla partnera oraz jego najbliższej rodziny, głównie małżonka (zwłaszcza stanem zdrowia, działalnością zawodową, aktualnymi wydarzeniami rodzinnymi i zawodowymi).

Rozwinięciem tych norm są zasady bardziej szczegółowe, takie jak:

a)    zasada współodczuwania (w sytuacjach dla partnera i pomyślnych, i niepomyślnych),

b)    zasada aprobaty i życzliwości dla poczynań partnera,

c)    zasada demonstrowania chęci przebywania w towarzystwie partnera,

d)    zasada deklarowania pomocy partnerowi,

e)    zasada składania dowodów pamięci,

0 zasada dyskrecji, obejmująca na ogół niektóre choroby partnera, jego życie intymne, wysokość dochodów itp.

Normy grzecznościowe należą do norm typu obyczajowego, przeciwstawiających się zasadniczo ze względu na rodzaj sankcji nonnom religijnym, pioralnym i prawnym. Podlegające im zachowania grzecznościowe