Obraz&0 (3)

H    OH    m    OH

il-B+gldwn    P rCH«l-glulcozo

c*D|»)9lakoia krystalizuje v Corsie monohydratu lub w Corsie bezwodnej* Monohydrat glukozy C_aH_taO_a • H_a0 krystalizuje z wodnego roztworu w temp. poniżej SO°C i sa tesp. topn. 8S°C. Glukoza bezwodna o temp. topn. 146®Ć wydziela elf z wodnego roztworu powyżej tesp. 50°C. fi-D(+)glukozę o tesp. topn. 148-150°C uzyskuje alg przez krystalizację np. z roztworu| alkoholowego. Izomery D(+)glukozy w roztworze wodnym ulegają mutarotacjll (zmiana akręcalności optycznej roztworu cukru zachodząca w siarę upływu czasu). Osobno sporządzone wodne roztwory a-D(+) i    glukozy po

upływie pewnego czasu wykazuję jednakowę skręcalność. Zmiana akręcalności wywołana jest przejściem anomeru a w izomer 0 (i odwrotnie) i ustaleniem się w roztworze stanu równowagi pomiędzy oboma izomerami.

Glukoza dobrze rozpuszcza się w wódzia (w temp. 30°C uzyskuje się wodne roztwory zawierajęce 54t glukozy), natomiast stosunkowo trudno z niej krystalizuje. Łatwiej krystalizuje z roztworów alkoholowych. Glukoza ogrzewana powy2ej temperatury topnienia tworzy karmel.

Glukoza jest monoeacharydem bardzo rozpowszechnionym w przyrodzie. Występuje w stanie wolnym i zwięzanym (spolikondensowanym). W stanie wolnym występuje w owocach, sokach roślinnych, miodzie pszczelim i cukrze inwertowanym. Szczególnie duto glukozy zawierają winogrona, figi i daktyle (do 30%). W stanie związanym występuje w sacharozie, licznych glikozydach, skrobi, glikogenie 1 celulozie. Glukoza stanowi podstawowy j cukier komórki ludzkiej. Krew ludzka zawiera ok. 70 mg glukozy/100 cm^.

w skali przesqrsłowej uzyskuje się glukozę przez hydrolizę cukrów złotonych, np. sacharozy, skrobi lub celulozy w obecności rozcieńczonych kwasów mineralnych lub enzymów.

Otrzymywanie glukozy przez hydrolizę skrobi

Hydrolizę skrobi prowadzi się za pomocą rozcieńczonego kwasu siarkowego. Skiełkowaną skrobię ogrzsws się w temp. U0-120°C, pod ciśnieniem I 0,5 MPa,- z dodatkiem ok. 0,2% H_aS0«* Po zakończeniu hydrolizy kwas siar'* kowy zobojętnia się zs pomocą miska wapiennego, po czym oddziela się I osad CoSOfc• | przypadku prowadzenia hydrolizy za pomocą kwasu solnego j mieszaninę poreakcyjną zadaje się sodą do uzyskanie pil ok. 4,6. Roztwór j glukozy odbarwia się przez gotowanie t węglem aktywnym. Następnie j roztwór za tę ta się pod zmniejszonym ciśnieniem, po czym "szczepi się" i dodatkiem 0,5-1% krystalicznej glukozy. Po kilku godzinach w temp. 50°C j wydzielają się kryształy glukozy, które oddziela się przez odwirowanie.

518

4.39.2. .M.runkl pr«.ny.l.ow«go wykociy.M"¹*

Glukoza J..t cukrom    pr.y—W-r- <>“”

»,_T.tkl. wl.locukry do.frez.n. . po.y-l.«l« - «***"““”    ^ *"

eharoza) są przeprowadzane w glukozę, a ta }

™,iku działania cnzyrnd- (ih.ullnal do CO, i H,0.    I- do.tarcz.

organizmowi .n.rgil. HLdobdr in.allny - org.nlzmi. poci,,, z. .ob, hamowani. -.p.l.nl.- gl.ko.y, ktdr. gromadzi .1» “• Kr-'.' • ^t»“l’Crn. produkty jej rozpadu wywołują chorobę zwaną cukrzycą.

Glukoza jeat najwstniej.zym sacharydem wykorzystywany, w iscznic-twls.^: Podana dotylnie lub doustnie pobudzę pracę mięśnie sercowego. Jest składnikiem licznych odtywek (np. Glukowit), które podawana aą w .tanach wyczerpania.

Glukoza ma duże zaatosowanio w przemyśle spożywczym, gdzie wykorzystuje się jej łatwą rozpuszczalność, znacznio mniejszą słodkość od sacharozy i to, źa powoduje opóźnienie krystalizacji. Nie bez znaczenia jest również fakt, la glukoza nie jest ksriogenns (nie powoduje próchnicy zębów).

W przemyśle wykorzystuje eię glukozę (niokoniecznie w jej krystalicznej postaci) do wytwarzania licznych związków organicznych przedstawionych na rys. 152.

Poprzez "łagodne", utlenianie glukozy uzyskuje się kwas D(+)glu-konowyi

I    ..

H H CNN

I I I I

HOHjC-C-C-C-C-COOH •    *

hAMAh

będący krystaliczną substancją o temp. topn. 130-132°C. Kwas ten wykorzystuje się w przemyśle spożywczym, a jego sól wapniową w lecznictwie. Glukonlan wapnia stosuje się doustnie, dożylnie lub domięśniowo w przypadku niedoboru wapnia w organizmie. Związek ten jeat szczególnie łatwo przyswajalny przez organizm ludzki. Wymienioną sól otrzymuje się przez zobojętnienie kwasu glukonowego węglanem wapnia. Utlenianie'glukozy silnymi czynnikami utleniającymi (np. kwas azotowy) prowadzi, podobnie j«k w przypadku sacharozy, do powstania kwasu szczawiowego, winowego l cukrowego.

W- wyniku katalitycznego uwodornienia glukozy (nikiel Raneya, podwyższone ciśnienia) powstaje alkohol heksawodorotłonowy D-sorbit:

**? rr r

H0H|C-‘G-C-C-C-CMjOH

H H Alt H

519