obraz4 (31)

która na pierwszy rzut oka wydawała się tak skomplikowana, jest koniec końców bardzo prosta²⁹ prostotą niby algebraiczną, tak samo jak „istnieje wiele języków, ale bardzo mało praw fonologicznych, które ważne są dla wszystkich języków”. Na przykład, krańcowe skomplikowanie mitologii Zuni, raz uszeregowane w tablicy, raz metodycznie zredukowane, sprowadza się do prostego „logicznego narzędzia, które ma dokonać mediacji między życiem a śmiercią” ³⁰, mediacji szczególnie trudnej dla umysłowości, która modelowała swą koncepcję życia i narodzin na symbolu wyłaniania się rośliny z ziemi. Strukturalizm, tak jak i funkcjona-lizm sprowadzają więc symbol do jego ścisłego kontekstu społecznego, semantycznego albo syntaktycznego, w zależności od używanej metody.

*

Można powiedzieć, że redukcja socjologiczna jest dokładną odwrotnością redukcji psychoanalitycznej, ale postępuje z taką samą wyłącznością. Dla psychoanalizy nieświadomość jest prawdziwą władzą zawsze „pełną” i po prostu wypełnioną energetycznym potencjałem libida. Otoczenie społeczne, sytuacje życia jednostkowego modelują na wiele sposobów, „przeobrażają”³¹ i mniej lub bardziej maskują ten jedyny prąd życia, ten specyficzny pęd, którego moc witalna na wszystkie strony przepełnia jasną wolę jednostkową i nieustannie oddziaływana treści wyobrażeń, zabarwiając wszystkie obrazy i postawy. Dla socjologa, przeciwnie, nieświadomość „jest zawsze pusta” ³², „równie obca obrazom, co żołądek pokarmom, które przezeń przechodzą”, ogranicza się do „narzucania praw strukturalnych”, a strukturalizacja — która jest w dziwny sposób tą samą zdolnością co inteligencja, pewnym rodzajem nieświadomej inteligencji — integruje w swych prostych formach obrazy, semantemy przenoszone przez element społeczny.

Lecz tak dla psychoanalizy, jak i dla socjologii wyobrażeń symbol odsyła, w ostatecznym rozrachunku, tylko do pewnego epizodu o charakterze regionalnym. Transcendencja tego, co symbolizowane, jest zawsze negowana na rzecz redukcji do tego, co explicite symbolizujące. W końcu więc i psychoanaliza, i struktura-lizm sprowadzają symbol do znaku lub w najlepszym przypadku do alegorii. Źródłem „efektu transcendencji” w jednej i drugiej doktrynie byłaby tylko nieprzej-rzystość tego, co nieświadome. Dążność do intelektua-listycznych wyjaśnień ożywiała tak Levi-Straussa, jak i Freuda. Cała ich metoda starała się sprowadzić symbol do znaku.