Obraz8 (67)

—    daje rękojmię należytego wykonywania obowiązków członka giełdy,

—    jest osobą prawną,

—    posiada odpowiednie środki zapewniające prawidłową i bezpieczną obsługę obrotu papierami wartościowymi notowanymi na giełdzie,

—    ma możliwość prawidłowego rozliczania zawieranych transakcji giełdowych.

Zgodę na uczestnictwo w giełdzie wyraża rada giełdy. Członek giełdy nie może zawierać transakcji giełdowych na własny rachunek na warunkach uprzywilejowanych w stosunku do innych dokonanych tam transakcji. Nie może on także składać zleceń, które stwarzałyby warunki powodujące, że kurs giełdowy notowanych walorów, układ zleceń lub obroty nie wyrażałyby rzeczywistej sytuacji rynkowej.

Do momentu wprowadzenia na Giełdę Papierów Wartościowych w Warszawie (17 listopada 2000 r.¹⁰) nowego systemu informatycznego Warset niektórzy członkowie giełdy (reprezentowani na giełdzie przez pełnomocników — maklerów specjalistów) pełnili funkcję tzw. członków specjalistów. Nazwa ta wynikała z faktu, iż „specjalizowali się” w akcjach wybranej firmy (lub ewentualnie kilku firm). Do najważniejszych ich zadań należało:

—    określanie kursu dnia (jednolitego kursu dnia) waloru, którym się zajmowali,

—    wykonywanie pewnych działań interwencyjnych w odniesieniu do tego waloru w celu równoważenia rynku, zmniejszania stopnia nierównowagi i podtrzymywania płynności,

—    przeprowadzanie alokacji i redukcji zleceń giełdowych w przypadku istnienia nadwyżek kupna lub sprzedaży.

Po wprowadzeniu systemu Warset zadania członków specjalistów w sposób zmieniony i rozszerzony wypełniają animatorzy, którzy dzielą się na dwie grupy: animatorów rynku i animatorów emitenta. Głównym zadaniem animatora jest wspomaganie płynności handlu określonym papierem wartościowym, czyli pełnienie roli market makera, tak jak na rynkach giełdowych Europy Zachodniej. Animatorem giełdowym może zostać członek giełdy łub inna instytucja finansowa niebędąca członkiem giełdy, np. zagraniczna firma inwestycyjna lub bank, którzy na podstawie zawartej z nią umów zobowuążą się do stałego zgłaszania ofert kupna lub sprzedaży danego papieru wartościowego na własny rachunek na zasadach określonych przez Zarząd Giełdy, czyli składania zleceń lub, inaczej, „organizowania obrotu”, z tym że instytucja finansowa składa te zlecenia za pośrednictwem członka giełdy. W zawieranej umowie giełda określa zasady wspomagania płynności danego papieru wartościowego, wśród których może być m.in. minimalna wielkość lub wartość ofert kupna i sprzedaży, do zgłaszania których animator rynku jest zobowiązany, maksymalna różnica (spread) między

¹⁰ Warto odnotować, że od 16 kwietnia 1991 r. (dzień rozpoczęcia notowań na polskiej giełdzie) do 16 kwietnia 2000 r. zawarto około 33 min transakcji, przy 110 min złożonych zleceń. Łącznie w tym czasie odbyto 1944 sesje giełdowe.

cenami określonymi w tych ofertach. W umowie tej zawarte jest także zobowiązanie, by w fazie interwencji na rynku zleceń rozbieżnych modyfikować wcześniej złożone własne zlecenia w celu doprowadzenia do ustalenia kursu jednolitego. Animator rynku nie może składać zleceń mających na celu zawarcie transakcji, w której występowałby on jednocześnie jako sprzedający i kupujący, czyli np. nie może kupić papierów wartościowych w wyniku złożonego przez siebie zlecenia sprzedaży. O fakcie zawarcia umowy z animatorem rynku giełda powiadamia uczestników obrotu giełdowego oraz emitenta danego papieru wartościowego.

Giełda może zawrzeć umowę o pełnienie funkcji animatora rynku, jeśli uzna, że wymaga tego płynność handlu danym papierem wartościowym. Umowę taką można zawrzeć z więcej niż jednym animatorem, co oznacza, że w odniesieniu do danego papieru działa niezależnie kilku animatorów rynku. Działanie takie ma na celu gwarantowanie płynności obrotu oraz wywołanie konkurencji między animatorami, w wyniku której dochodziłoby do określania kursu najlepiej odzwierciedlającego aktualną sytuację na rynku giełdowym. Różnice w cenach między ofertami kupna i sprzedaży powinny być nieduże.

Animator emitenta ma zadania podobne do zadań animatora rynku. Animatorem emitenta może być członek giełdy lub inna instytucja finansowa, która zawrze odpowiednią umowę z emitentem danego papieru wartościowego, zobowiązując się do wspomagania płynności jego obrotu na giełdzie, z tym że instytucja finansowa może składać oferty jedynie za pośrednictwem członka giełdy. Do zawarcia takiej umowy zarząd giełdy może zobowiązać emitenta papieru wartościowego, z wyjątkiem skarbu państwa, jeśli uzna, że wymaga tego płynność handlu. Może się więc zdarzyć taka sytuacja na giełdzie, że w odniesieniu do określonego papieru wartościowego działają zarówno animatorzy rynku, jak i animatorzy emitenta.

Informacja o zawarciu przez emitenta umowy z animatorem powinna być bezzwłocznie przekazana zarządowi giełdy, który ma obowiązek prowadzenia listy członków giełdy — animatorów emitenta oraz podawania tej informacji do wiadomości uczestników obrotu giełdowego.

W czasie trwania sesji giełdowych członkowie giełdy działają przez swoich pełnomocników; pełnomocnikiem może być makler giełdowy, który jest wpisany na listę maklerów prowadzoną przez Komisję Papierów Wartościowych i Giełd oraz zatrudniony przez członka giełdy lub uczestniczy w jego władzach i został dopuszczony do obrotu giełdowego.

4.7.4. Zlecenia maklerskie

Transakcje giełdowe zawiera się na podstawie przekazanych przez członków giełdy zleceń, zwanych zleceniami maklerskimi, których przyjęcie zostało potwierdzone przez system komputerowy giełdy. Członek giełdy sporządza zlecenie maklerskie w imieniu własnym na rachunek klienta albo na rachunek własny. Powinno ono określać m.in.:

169